De Verlichting van Aung San Suu Kyi in Myanmar deel 1

Geweld tegen Rohingya – Amerikaanse diplomaat stapt op uit internationaal panel van Aung San Suu Kyi

De Amerikaanse diplomaat Bill Richardson heeft ontslag genomen uit een Myanmarese adviesraad over de Rohingya-crisis. In een verklaring zegt hij vandaag dat hij geen lid kan blijven van een raad die zal uitdraaien op een “cheerleadersgroep voor het regeringsbeleid”. Richardson is de voormalige gouverneur van New Mexico en ook een voormalig VN-ambassadeur voor de Verenigde Staten. Hij stapt uit de raad op het moment dat het tienkoppige panel een eerste bezoek bracht aan de staat Rakhine, van waaruit bijna 700.000 Rohynga’s de afgelopen maanden op de vlucht sloegen. “De voornaamste reden dat ik opstap is omdat de adviesraad een dekmantel is”, zei hij in een interview aan Reuters.

In zijn verklaring verwijt Richardson Aung San Suu Kyi, die de facto aan het hoofd van de Myanmarese regering staat, een gebrek aan “moreel leiderschap”. Hij stelt vooral verontrust te zijn door haar kritiek op de Verenigde Naties, de media en mensenrechtengroepen. Ook was hij erg geschrokken van Suu Kyi’s “woedende reactie” toen hij bij haar de opsluiting van twee Reuters-verslaggevers aankaartte, die beschuldigd worden van het overtreden van de de draconische geheimhoudingswet van het land. De zaak veroorzaakte internationale verontwaardiging en wordt gezien als een aanval op persvrijheid.

Richardsons vertrek uit het bestuur is een nieuwe klap voor de geloofwaardigheid van Suu Kyi’s burgerregering, die internationaal al bekritiseerd werd voor haar aanpak van de Rohingya-crisis.

De adviesraad bestaat naast Richardson nog uit vier andere internationale leden. Ze werd vorige maand opgericht om te helpen bij de implementatie van de aanbevelingen voor de staat Rakhine die een commissie eerder deed.

Citaat uit Metro 25/1/2018

Het ontslag van de Amerikaanse diplomaat uit het internationaal panel was een zoveelste teken van felle afkeuring van de "democratische wereld" waardoor Myanmar opnieuw dreigde geïsoleerd te raken met Aung San Suu Kyi als kop van jut.

"Verwacht niet van mij dat ik zomaar in één keer alle problemen van het land kan oplossen", had ze bij haar aantreden in het parlement gezegd maar behalve de militairen had heel de wereld haar uitgeroepen als grote verlosser.

Misschien had ze dit in een Icarus-momentje ook wel geloofd maar nu bleek het precies haar grenzeloos charisma te zijn dat haar de das omdeed.

Was  ze niet de hemel in geprezen geweest, dan had men van haar een pragmatische houding tegenover de Rohynga-kwestie kunnen tolereren maar niet van een halve godin, een tweede Gandhi of Mandela, die op haar eentje een verscheurd land moeiteloos kon binnenloodsen in de democratie.

Ze vluchtte Yangon uit in de richting van de Golf van Martaban tot in Tanlyin dat tot midden van de 18e eeuw onder de naam Syriam de grootste haven van Neder-Birma was geweest.

In 1596 had de koning van Arakan de stad veroverd en een douanepost gesticht die hij in handen had gegeven van zijn Portugese bondgenoot Philippe de Brito.

Deze was zijn carrière als scheepsjongen begonnen en later in dienst getreden van koning Razagyi van Arakan.

De Brito riep het stadje uit tot een zelfstandige staat en in 1603 benoemde hij zichzelf met steun van de Portugese onderkoning in Goa tot koning van Neder-Birma.

Door zijn fanatiek optreden was De Brito in conflict gekomen met de Birmezen, zeker toen hij de bevolking met geweld het christendom probeerde op te dringen door het plunderen van pagoden en het vernielen van relikwieën.

In 1613 namen ze hem gevangen en als straf voor zijn heiligschennis werd hij op een paal gespietst waaraan hij drie dagen later stierf.

In 1756 maakte koning Alaungpaya Tanlyin met de grond gelijk waarna de functie van de havenstad werd overgenomen door Yangon.

Het stadje telde nu ongeveer 30.000 inwoners die werkten in de olieraffinaderij, de bierbrouwerij en de rijstbouw.

Aung San Suu Kyi liet zich met een roeibootje oversteken naar de Kyauktan-pagode, gelegen op een klein eiland in een zijrivier van de Yangon.

Blootsvoets slalomde ze tussen de tientallen boeddha's door en ze hield verschrikt halt bij een schilderij met afbeeldingen van de hel.

Siddhartha schrok hevig. Dus zo was het met hem gesteld, zo verloren was hij, zo verdwaasd en van alles wat hij wist verlaten, dat hij de dood had kunnen zoeken, dat die wens, die kinderwens in hem had kunnen opkomen: rust te vinden door zijn lichaam te doden! Wat alle kwelling van de laatste tijd, alle ontgoocheling, alle vertwijfeling niet had bewerkstelligd, bewerkstelligde dit ogenblik toen het Om in zijn bewustzijn binnendrong: hij besefte in welke ellende en verwarring hij verkeerde.

“Om!” zei hij bij zichzelf : “Om!” En wist het Brahman weer, wist dat het leven onverwoestbaar was, wist al het goddelijke weer dat hij vergeten was.

Het eiland zou ooit bewoond geweest zijn door een boeddhistische kluizenaar die de verlichting had bereikt.

Zijn beeltenis rechts van de hoofdtempel vertelde Suu Kyi dat haar compromis-gedraai een oncontroleerbaar gedrocht was geworden en dat ze een tuimeling begonnen was in de richting van het schilderij dat ze net had gezien.

De Nobelprijswinnares sidderde, ze plooide zich plat ter aarde voor de Boeddha en verzonk urenlang in meditatie.

Ze probeerde haar geest leeg te maken en haar spiraal van negatieve gedachten te laten rondtollen tot in de diepste hoekjes van haar lichaam zodat ze getransformeerd werden tot fysieke gewaarwordingen die langzamerhand afnamen in intensiteit en uitdeinden op het ritme van haar ademhaling.

Ze vergat de mensen rondom zich die gelukkig ook vergaten dat het Aung San Su Kyi was die zich plat op de grond geworpen had voor Boeddha omdat ze incognito en enigszins vermomd op het eiland was aangespoeld.

Toen ze teruggekeerd was vanuit de planeet van haar diepste zelf, werden haar zinnen overspoeld door de vormen en de kleuren van het paleisje en de beelden, de geur van de vissen die door toeristen werden gevoederd, de rook van wierrookstafjes en het hypnotisch geprevel van Boeddhistische pelgrims.

Ze werd overspoeld door een soort van bodemloze opluchting, vermengd met een trieste melancholie alsof er iets onherstelbaar was afgesloten.

Nooit had ze zich eenzamer gevoeld, nooit triester ook en machtelozer.

Opschrikkend uit die droom voelde hij zich omhuld door diepe droefheid. Waardeloos naar het hem voorkwam, waardeloos en zinloos had hij zijn leven maar wat geleefd; niets levends, niets wat enigszins kostbaar was of waard om te behouden, had hij nog in handen. Hij stond alleen en leeg als een schipbreukeling op de oever.

Somber begaf Siddhartha zich naar een lusthof die van hem was, sloot de poort af, ging onder een mangoboom zitten, voelde de dood in zijn hart en het ijzen in zijn borst, en merkte zittend hoe het in hem stierf, in hem verlepte, in hem ten einde liep.

Dit spel heette samsara, een spel voor kinderen, een spel, misschien een lieflijk spel om te spelen, een, twee, tien keer - maar altijd en altijd maar weer? Toen wist Siddhartha dat het spel ten einde was, dat hij het niet meer kon spelen. Er ging een huivering door zijn lichaam, er was in zijn innerlijk, naar hij voelde, iets gestorven.

Ze wist dat haar blikveld onomkeerbaar was gedraaid, ze wist dat ze haar partijgenoten, al haar vrienden zou verliezen, maar toch was het alsof dit zwart, deze yin in datzelfde moment was getransformeerd in een yang van hoop, strijdlust en een onverwoestbare zelfzekerheid.

Een mens zag ik, dacht Siddhartha, de enige voor wie ik mijn ogen neer moest slaan. Voor geen ander meer wil ik mijn ogen neerslaan, voor niemand meer. Geen leer zal me nog verleiden, omdat de leer van deze mens me niet heeft verleid. Beroofd heeft de Boeddha me, dacht Siddhartha, beroofd heeft hij me, maar nog meer heeft hij me gegeven. Beroofd heeft hij me van mijn vriend. Maar gegeven heeft hij me Siddhartha, mezelf.

Toen ze bij de terugkeer naar haar geboortestad de Yangon-indicatie voorbijreed waar nog steeds Rangoon op haar netvlies was gedrukt, scheen haar nijdigheid om deze naamsverandering die de militairen in ‘89 hadden doorgevoerd, afgevlakt en nauwelijks nog relevant.

Men had ook de naam Birma gesupprimeerd, zogezegd omdat het een koloniale vondst was die ten onrechte de indruk kon wekken dat de bevolking alleen maar uit Birmanen zou bestaan.

Ze had het altijd cynisch gevonden dat de militaire machthebbers pretendeerden hiermee een hand uit te steken naar de etnische minderheden zoals de Shan, de Karen en de Rohingya terwijl ze in feite handelden als een fascistische Birmaanse dictatuur die elk verzet, of het nu etnisch, religieus of ideologisch was, gewelddadig de kop had ingedrukt.

De stad leek op een thuishaven waar men zich kon koesteren in het nieuwsgierig opnemen van een amalgaam van gebouwen, beelden, gezichten, houdingen en poses van duizenden mensen.

Ze haastte zich naar de Schwedagon Pagode in Yangon waar ze op 26 augustus 1988 haar eerste legendarische politieke speech had gegeven.

Volgens de overlevering dateert de pagode uit 480 v.C. toen de broers en kooplieden Tapussa en Bhallika vanuit India terugkeerden in hun vaderland, het Mon koninkrijk Okkala. 

Ze hadden 8 haren van Boeddha bij zich die ze tijdens een ontmoeting met de Verlichte hadden gekregen.

De koning besloot de haren te bewaren op de heuvel van Singuttara waar zich al relikwieën van drie vroegere Boeddha’s bevonden.

Men bouwde hiervoor een stoepa met een hoogte van 9 meter die zich in verwaarloosde staat bevond toen de legendarische Indiase keizer Asoka hem bezocht.

Hij liet de overgroeide pagode restaureren wat de aftrap betekende voor een hele reeks vorsten om in de komende eeuwen hetzelfde te doen.

Koningin Shin Sawbu verhoogde de stoepa in 1469 tot 90 meter en schonk haar gewicht in goud (40 kg.) om het bouwwerk te vergulden.

In de 17^de eeuw werd de pagode herhaaldelijk beschadigd door aardbevingen maar ze werd telkens weer opgebouwd.

Na de aardbeving van 1768 gaf koning Hsinbyushin de Schwedagon de huidige hoogte en vorm.

Van 1852 tot 1929 stonden de strategisch gelegen heuvel en pagode onder Brits militair gezag. In 1931 veroorzaakte een felle brand grote schade maar ook die werd hersteld.

Overdekte trappen op de vier windrichtingen leidden naar het platform op de top van de 58 meter hoge heuvel.

In het midden stond de massief vergulde stoepa omringd door een hele reeks van tempels en kleinere stoepa’s.

Ter hoogte van de verschillende windstreken waren telkens 2 planetaire posten gesitueerd die correspondeerden met een dag in de week, een planeet en een dier. Gemakkelijkheidshalve had men woensdag in twee gekapt om zo aan 8 dagen te komen.

In functie van hun eigen geboortedag, kwamen boeddhistische gelovigen hulde brengen aan hun planetaire post door water te gieten over het Boeddhabeeld.

Aung San Suu Kyi had zich verlost van haar vermomming en stapte vastberaden de Schwedagon Pagode binnen.

De boeddhistische gezangen verstomden en de icoon  van het Birmese volk werd aangekondigd door de luidsprekers als ware het de beroemdste stoepa van het land zelf die het woord richtte tot de bevolking van Myanmar.

“Mensen van dit land, ik wil graag op deze heilige plaats het woord tot u richten.

Ik spreek tot u niet als de dochter van Aung San die ik als kind nooit heb gekend maar voor wie ik een grenzeloze achting heb, niet als vooraanstaande politica van de NLD hoewel ik apprecieer dat voor het eerst sinds decennia min of meer vrije verkiezingen zijn georganiseerd en de stem van het volk wordt gehoord, ik spreek ook niet als een volgeling van Boeddha hoewel zijn leer mijn verstand, mijn geweten en de zin van mijn leven heeft gevormd, niet als Birmese hoewel het bloed van dit volk letterlijk door mijn aderen stroomt en mij heeft gemaakt tot wie ik vandaag ben.

Mijn boodschap is er één van hoop nu dit land na een donkere periode de intentie lijkt te hebben om te treden uit haar isolement, haar grenzen open te stellen voor nieuwe ideeën en mensen uit andere continenten en bereid schijnt te zijn om meer respect op te brengen voor ieders mening, overtuiging en afkomst.

Maar mijn boodschap is er ook één van ontgoocheling en droefenis omdat wij er niet in slagen op een vreedzame manier samen te leven met alle mensen van ons land ongeacht hun afkomst of overtuiging.

Ik heb mij vandaag in Yele Paya op de grond geworpen voor Boeddha, onze universele leermeester, en hem gevraagd mij inzicht en wijsheid te verschaffen over welke weg wij, inwoners van dit land, moeten gaan om ons collectief karma op te tillen. Siddharta Gautama heeft tot mij gesproken over de grenzeloze verdraagzaamheid die in zijn leer is opgenomen, het respect voor elk levend wezen en diens overtuiging, het streven naar universele vrede langs de weg van het midden.

Hij heeft mij geopenbaard dat de god van de joden, de christenen, de moslims, de hindoegoden en de nats opgenomen zijn in één stroom van positieve energie, strevend naar eeuwigdurende vrede en geluk voor alle mensen van deze aarde en dat hun leer, hoe verschillend ook op het eerste gezicht, ernaar streeft om het goede in de mens te laten ontwikkelen en rijpen en op die manier verlossing te krijgen van geweld, ziekte en dood.

Ik breng u een boodschap van vrede en verdraagzaamheid, mijn liefste landgenoten, ik wil samen met jullie bouwen aan een huis met de fundamenten van wat Boeddha ons heeft geleerd, een huis waar iedereen welkom is, iedereen wordt gerespecteerd ongeacht ras, religie of overtuiging, ook onze broeders in het oosten en het zuiden en onze moslimbroeders aan de westkust die in de loop van de laatste maanden massaal gevlucht zijn naar ons buurland Bangladesh.

Het is precies hier op de heiligste plaats van Myanmar dat ik jullie vraag om samen met mij de weg te gaan van de verzoening, het herstel van het respect en het vreedzaam samenleven met alle mensen van dit land.

Ik weet dat wat ik vraag, niet eenvoudig is, ik weet dat de pijn uit het verleden niet zo maar kan worden weggewist, ik weet dat deze weg de moeilijkste is maar ook de enige met een toekomst voor dit land.

Ik vertrouw op Boeddha, ik vertrouw in jullie geloof in Boeddha, ik vertrouw in jullie.”

Het was muisstil op het terras, even geladen stil als de stoepa die met zijn blinkend goud de woorden van Aung San Suu Kyi scheen te vergulden en op te nemen in zijn eeuwige glans.

Na een tiental seconden baande een voorzichtig applaus zich een weg door de menigte maar hoe luider en collectiever het klonk, hoe meer het een tegenbeweging opzweepte van gemor, protest en afkeuring.

Het was alsof de verdeelde krachten in het land van de duizenden pagoden, zich hier in het heilige der heilige aan het meten waren en de richting en het lot zouden beslechten waar het met Myanmar naartoe moest gaan.

Omdat altijd het protest luider klinkt dan goedkeuring en steun, haalden de oorlogszuchtige nats langzamerhand de bovenhand.

Afkeurend gemompel werd boe-geroep, geschreeuw en luid gejoel tot de koningin van Myanmar van haar troon werd gestoten en ijlings moest afdruipen om niet gemolesteerd te worden.

Misschien had ze gehoopt dat haar afkomst, uitstraling en redenaarstalent voldoende waren geweest om het tij te doen keren maar van in den beginne, op de grond liggend in de tempel van Thanlyin, had ze met dit scenario rekening gehouden.

Ook met het feit dat de militaire regering hierin de barst zou vinden in haar grenzeloze populariteit en dit als excuus zou gebruiken om haar op te pakken.

Ze was niet zo naïef geweest om te denken dat door deze koerswijziging de internationale gemeenschap haar uit de penarie zou halen en ze wist voor zichzelf dat het zeker niet de wat brutale demarche was geweest van een Amerikaan die haar had gedreven tot deze stellingname.

Er zouden lovende artikels kunnen komen in Westerse kranten omdat die het altijd fijn vinden dat er wat weerstand komt tegen communistisch of nationalistisch geïnspireerde regimes en omdat men zich langzamerhand verveeld was beginnen voelen omdat men de Nobelprijs had toegekend aan de leider van een land waarin een halve genocide aan de gang was.

Ze wachtte gelaten op haar vonnis.

Ze werd door de militairen direct in de gevangenis gegooid zogezegd om haar te beschermen tegen de woedende volksmassa terwijl er achter de schermen een druk diplomatiek overleg ontstond tussen de regering van Myanmar, de Boeddhisten en de belangrijkste wereldmachten.

Elkeen had zijn eigen agenda maar niemand wou het broze evenwicht verstoren dat was ontstaan tussen de Westerse wereld, de Birmese regering en de boeddhistische monniken.

Na een intensieve onderhandeling kwam er een compromis uit de bus : Aung San Suu Kyi zou in huisarrest worden geplaatst (eis van de militairen) maar dan wel op een boot die een tocht zou maken op de Ayeyarwady-rivier vanaf Mingun langs alle heilige steden tot in Bagan.

De religieuzen meenden dat dit parcours Aung San Suu Kyi de boeddhistische tradities in herinnering zou brengen en haar verlossen van haar sympathie voor de moslims.

Het protest hiertegen van de Westerse mogendheden was uiteindelijk gereduceerd  en gekristalliseerd in hun eis om een onafhankelijke journalist mee te sturen die het relaas zou optekenen van deze vaart van bezinning (of hersenspoeling?).

Aung San Suu Kyi werd overgevlogen naar Mandalay en gedropt op de Paukan, een cruiseschip dat voor de gelegenheid tot privégevangenis was omgedoopt.

Voor de militairen was de speech van Aung San Suu Kyi een geschenk uit de hemel geweest en precies daarom had ze haar statement zo lang uitgesteld.

Vlak na de Tweede Wereldoorlog was haar vader, Aung San, de leider geweest van de eerste voorlopige regering op weg naar onafhankelijkheid.

Op de conferentie van London gaf de Britse premier Atlee niet zonder tegenzin zijn akkoord dat er verkiezingen zouden komen voor het oprichten van een grondwetgevende vergadering en onafhankelijkheid binnen het jaar.

Op 17 juli 1947 werd Aung San vermoord door een groep paramilitairen en zijn partijgenoot U Nu werd de eerste premier van de onafhankelijke Unie van Birma.

Reeds van bij het begin werd hij geconfronteerd met etnische opstanden vooral vanwege de Karen en de Mo.

Daarnaast moest het nieuwe bewind machteloos toezien hoe Chinese éénheden van de Kuomintang de grens overstaken met Birma en er een de lucratieve handel opzetten in opium en heroïne.

Door het instorten van de rijstexport en kostbare militaire campagnes tegen de rebellen, stond het land op de rand van het faillissement.

Toen er binnen de Liga interne conflicten ontstonden, vroeg U Nu aan de bevelhebber van de strijdkrachten, generaal Ne Win, om tot aan de verkiezingen een interim-regering te vormen.

Aanvankelijk was dit een succes en U Nu nam opnieuw over in februari 60 na een glansrijke verkiezingsoverwinning doch toen het land niet uit het slop geraakte, pleegde Ne Win -dit keer zonder verzoek van de politici-  een militaire staatsgreep die een einde maakte aan 14 jaar democratie.

Het was de start van een communistisch regime maar vooral van een totalitaire staat die de economie en de politieke overtuiging van de mensen Orwelliaans controleerde.

Vanaf 1974 waren er stakingen en studentendemonstraties vooral gericht tegen de desastreuze economische politiek van het regime.

In 1988 schoot het leger enkele studenten dood naar aanleiding van een incident in een koffiehuis wat leidde tot een golf van demonstraties.

Op 8 augustus 1988 -de dag van de vier achten- barstte de bom.

Dokwerkers in de haven van Yangon legden het werk neer en studenten gingen samen met scholieren, arbeiders en monniken de straat op waar ze wel verwelkomd door legers die het vuur openden op de weerloze massa.

Er vond een (pseudo) staatsgreep plaats door generaal Saw Maung, er kwam een nieuwe militaire junta (State Law and Order Restoration Council of SLORC) en een nieuwe naam voor het land : de Unie Van Myanmar.

De bloedige onderdrukking van de volksopstand hadden Aung San Suu Kyi in de voetsporen van haar vader gezet en vanuit de nieuw opgerichte partij NLD (Nationale Liga voor Democratie) voerde ze intensief campagne en niet zonder succes want haar partij haalde 82% van de stemmen.

Omwille van haar groeiende populariteit had de SLORC haar al voordien in juli 89 onder huisarrest geplaatst en ook na de verkiezingen weigerden ze de macht over te dragen aan de winnaars.

In de jaren erop werden honderden medewerkers van de oppositie gevangen gezet en gemarteld tot in april 1992 enige verlichting optrad na het aftreden van Saw Maung die vervangen werd door Tan Shwe.

Intussen had Aun San Suu Kyi in oktober 1991 voor haar geweldloze strijd de Nobelprijs voor de vrede gekregen.

Haar huisarrest had geleid tot een golf van internationale protesten en had een normalisering van de betrekkingen met het buitenland in de weg gestaan.

In september 2000 werd ze opnieuw onder huisarrest geplaatst en deze straf werd jaarlijks verlengd en dit tot november 2010.

De Nationale conferentie die een nieuwe grondwet moest voorbereiden, kwam in 1993 voor het eerst bijeen.

In de jaren daaropvolgend hield men de inlanders en kritische buitenlandse mogendheden aan de praat met beloftes over democratie en men probeerde Suu Kyi door huisarrest, isolatie en een brutaal repressieve vervolging van haar medewerkers uit het politieke toneel te elimineren.

Even Orwelliaans was het opkloppen van externe vijanden, in het binnenland de etnische minderheden die een gewapende strijd voerden met de regering en in het buitenland de westerse mogendheden die zich ongepast moeiden met de autonomie van het land.

De opmaak van een nieuwe grondwet werd een processie van Echternach met als constante dat het leger in elke constructie een gegarandeerd aantal zetels moest krijgen en dat de toekomstige president niet getrouwd mocht zijn geweest met een buitenlander, een maatregel om Aung San Suu Kyi buitenspel te zetten.

In parallel werden een aantal -soms fictieve, soms echte- zuiveringen uitgevoerd aan de militaire top waarbij onder andere in maart 2002 Ne Win onder huisarrest werd geplaatst en een deel van zijn familie ter dood veroordeeld.

Eveneens parallel was er de strijd van de militairen tegen de etnische verzetsgroepen met een staakt-het-vuren in ‘94 behalve met de Karen wiens hoofdkwartier een jaar later werd ingenomen.

Eveneens parallel was het bijna permanent huisarrest van Aung San Su Kyi waarbij de top van haar partij NLD (Nationale Liga voor Democratie)  ofwel gevangen zat ofwel negotieerde met het leger over participatie aan de grondwetgevende vergadering en verkiezingen.

Uiteindelijk stemden ze in om in 2011 deel te nemen aan de verkiezingen en Suu Kyi werd verkozen in het parlement.

Ook in 2015 haalden ze een overwinning en sinds 6 april 2016 is Aung San Su Kyi de Adviseur van Staat van Myanmar, een functie die gelijk staat aan die van minister-president en derhalve het hoofd van de regering.

Eveneens parallel maakte Minister van Informatie Kyau Hsandie op 7 november 2005 bekend dat de regering was begonnen met het verplaatsen van het bestuurlijk apparaat van Yangon van de nieuwe stad Naypyidaw in het zuiden van de divisie Mandaley.

Officieel kon men de nieuwe locatie gemakkelijker bereiken vanuit de verschillende delen van het land maar het zou wel eens kunnen dat de dichtere nabijheid van opstandige volkeren zoals de Karen, de Shan en de Chin de echte beweegreden was.

Het cruiseschip de Paukan voerde Aung San Suu Kyi naar Mingun, een dorpje op de Westoever van de Ayeyarwady,11 km ten noorden van Mandalay en alleen per boot bereikbaar.

"La dame" zoals ze door de bevolking werd genoemd, kuierde samen met de journalist en begeleid door een ploegje roodgekapte soldaten, de steegjes binnen.

Ze passeerden een bejaardentehuis dat redelijk uniek was in Myanmar en een privé ambulant centrum waar een arts, die hier geboren was, samen met zijn vrouw de eerstelijnsgeneeskunde van de regio zich nam.

De huizen waren gebouwd op palen als defensie tegen de moesson met centraal een zithoek-eetplaats-keuken met houtskoolvuurtjes en elektriciteit om televisie en een aantal kleine elektrische apparaten te kunnen aansluiten.

"Weet je eigenlijk wel hoe de modale Birmaan zijn dagen doorbrengt?", vroeg de journalist.

“Niet zo heel goed", klonk het oprecht : “Het lijkt me alsof de scherpe lijnen tussen militairen en onze partij en tussen boeddhisten en moslims hier opgaan in de kommer om in het dagelijks levensonderhoud te kunnen voorzien.”

Sneller dan verwacht kwamen de geesten van religie en politiek haar weer embeteren toen plots de Mingun-pagode als een gekraakt en afgepeigerd reuzemonument voor hen verscheen.

Suu Kyi vertelde dat de constructie was begonnen in 1790 onder het koningschap van Bodawpaya die het grootste boeddhistische heiligdom op aarde wou bouwen.

Er waren 20.000 slaven uit Arakan ingezet maar toen in 1813 de schatkist zijn bodem verloren had, werd de bouw stopgezet of was het omwille van de profetie dat de koning zou sterven op de dag dat de stoepa klaar zou zijn.

In 2012 trok een aardbeving scheuren in zijn muren en klasseerde het als bouwvallig.

Bodawpaya was een meedogenloze vorst die zijn machtspositie had veilig gesteld door al zijn rivalen te vermoorden.

Onder hem bereikte het Derde Birmaanse Konikrijk het hoogtepunt van zijn macht.

In 1753 had Alaungpaya, de eerste vorst van de Konbaung-dynastie, de hoofdstad Ava veroverd op de Mon en nadien ook al hun andere gebieden inclusief Dagon in de delta van de rivier de Ayeyarwady.

Hij hernoemde de stad Yangon wat betekent : "Einde van de vijandelijkheden"

Geen goede naamkeuze zo bleek want twee jaar later namen de Birmanen Bago in, moordden de bevolking uit en maakten de stad met de grond gelijk.

Zijn zoon Hsinbyhusin zette het werk van zijn vader voort en veroverde in een oorlog tegen Siam, hun hoofdstad Ayutthaya.

In 1784 veroverde Bodawpaya het koninkrijk Arakan, de huidige deelstaat Rakhine.

Dit bracht -toen al- een vluchtelingenstroom op gang naar het door de Britten beheerste Bengalen, het huidige Bangladesh.

Onder zijn opvolger Bagyidaw namen de conflicten met de Britten in alle hevigheid toe wat leidde tot de Anglo-Birmese oorlogen waardoor uiteindelijk in 1886 Birma een provincie werd van Brits-Indië.

Op het einde hun wandeling werden Suu Kyi en de journalist vanuit de stoffige straatjes verblind door een kalkwitte reuzetempel.

"De Hsinbyume-pagode (of Myatheindan) stelt de Sulemanni pagode voor op de heilige berg Neru", vertelde Suu Kyi : “Een jaar na de dood van Bagyidaw in 38 liep ze zware schade op en werd in 1874 gerestaureerd.”

"En mevrouw Aung San Suu Kyi "

"Zeg maar Suu Kyi"

"Kan je je levenswerk vergelijken met de Mingun-pagode, bouwvallig en nooit afgewerkt omwille van te grote ambities of met de Myatheindan die door een aardbeving op zijn grondvesten daverde en een generatie later werd hersteld en die ook vandaag de uitstraling pretendeert van de heilige berg Neru? "

"Mijn werk is zeker niet af, op verre na niet, maar of ik in deze situatie ben terechtgekomen door hoogmoed of onrealistische ambitie durf ik betwijfelen.

Mijn ego is een eerste keer gebroken in het verzet tegen de militairen 30 jaar geleden en een tweede keer vorige week toen ik mijn positie op het spel zette door op te komen voor de Rohynga’s.

Nee, er was iets anders in hem gestorven, iets wat allang naar sterven had verlangd. Was dat het niet wat hij in zijn vurige jaren als boeteling had willen uitbannen? Was het niet zijn eigen ik, zijn kleine bange trotse ik waarmee hij zoveel jaren had gestreden, dat hem altijd weer had overwonnen, dat na elk uitbannen weer terug was, vreugde verbood, angst ondervond? Was het niet zijn ik dat vandaag, hier in het woud aan de lieflijke rivier eindelijk de dood had gevonden?

Misschien ben ik mislukt omdat de verwachtingen van het volk in mij te hoog waren opgeklopt?

Ik denk en ik hoop niet dat 30 jaar strijd, ontbering en eenzaam verdriet door de aardverschuiving van enkele dagen geleden zijn weggespoeld.

Indeed, misschien is het aan een volgende generatie om de breuklijnen in de Birmese maatschappij te herstellen net zoals ik geprobeerd heb om het werk van mijn vader verder te zetten."

Met dank aan :

-Herman Hesse, Siddhartha
-Dominicus-gids Birma
-gebundelde artikels Knack-cruises
-Etienne Hauttekeete die ons in zijn conferenties veel leerde over Myanmar en het Boeddhisme
-Geert voor de coördinatie en het boordjournaal en onze lokale gidsen van wie ik veel heb geleerd

-mijn mede-Myanmar-reizigers omwille van de prachtige trip tesamen
-Lut voor het omzetten van woorden in tekst