Vake Poes of hoe God verdween
laGeste, Lisaboa Houbrechts
Wie is die gemolesteerde pop aan
het kruis? Waarom wordt ze gemarteld en gedood? Door wie? Is dat haar verdiende
loon of is ze net een (onschuldig)
slachtoffer van losgeslagen mensen?
De fragmenten uit de Johannes- en
Mattheus-passie van Bach geven het lijden van de pop maar ook van bijna alle
figuren in het stuk, een diepe tragiek, bijna esthetiek.
Wat wil Lisaboa Houbrechts ons
vertellen?
Is het een zorgvuldig uitgewerkt
scenario waarbij elke act, elk woord, elk detail op de scène een betekenis
heeft en convergeert in een bijna apostolische plot?
Maar bij het verlaten van de zaal
bleek de divergentie van opinies en appreciaties kolossaal.
Of heeft de auteur/regisseur min of meer onsamenhangende
impressies, ideeën en gevoelens uit haar familiaal verleden geboetseerd tot een
authentieke, verwarrende evocatie zoals de werkelijkheid zich ook vaak
presenteert.
Het wat chaotisch rondtollen rond
het huis van wisselende personages pleit eerder voor het laatste.
Het stuk laat gelovigen en ongelovigen in verwarring achter.
Gelovigen voelen plaatsvervangende schaamte
voor het kindermisbruik dat gepleegd werd door de pastoor met
de vernietigende gevolgen voor een hele generatie.
Ze worden gegeneerd bij het
christelijk wat esoterisch discours van “moeke Poes” vooral wanneer het haar
blijkbaar belet empathie te tonen voor haar misbruikte man en kind.
Sommige ongelovigen zullen zich
herkennen in de aversie van vake Poes voor de kerk maar voelen zich ongemakkelijk
wanneer hem dit voert naar extreem-rechtse sympathieën.
Het is alsof de verkrachting zijn persoon
zo fundamenteel heeft beschadigd dat enkel het opgaan in een nieuwe collectieve
identiteit zijn verbrokkeling kan indammen.
Hij sluit aan bij een groep die zijn
waarde genereert vanuit de verwerping van de andere (groep) : of het nu Joden
of zwarten of priesters zijn…
De raszuiverheid van de katten en
de bodyloze slingers waarmee ze de scène bevuilen, roepen beelden op uit de
concentratiekampen.
Het wordt nog beklemmender wanneer
vake Poes uiteindelijk zelf zijn kleinkind wil misbruiken en de verguisde
moederfiguur met borstkanker gekruisigd wordt.
Heeft ze niet opgeroepen om geen
wraak te nemen, te wachten en -ondanks de last van het verleden- te kiezen voor
een nieuwe weg?
Na haar kruisiging verrijst ze niet
zelf maar wel in haar kleindochter en dan nog wel gegidst door de zwarte man
waarbij de Christusfiguur wordt opgevoerd als multicultureel en inclusief, in
oppositie tot extreem-rechtse opvattingen.
Zoals Christus komaf maakte met de
hypocriete uitwassen van het Joodse geloof bij de Farizeeën en uiteindelijk
daarom gekruisigd werd, zijn het de katholieke uitwassen van kindermisbruik die
uiteindelijk aanleiding geven tot de crucificatie.
Maar in tegenstelling tot het
Evangelie is er in het theaterstuk geen Christus zonder zonde en is er ook geen
unieke doorslechte Judasfiguur want iedereen heeft boter op zijn hoofd en lijkt
anderzijds elk op zijn manier te lijden van wat hij/zij heeft meegemaakt.
Het katholiek geloof wordt vermoord
omwille van de uitwassen en de hypocrisie van de kerk maar lijkt stand te
houden in de gedaante van de gekruisigde Christus die in zijn zwijgen solidair
lijkt zijn met het lijden van alle personages zowel degene die zich tegen hem
gekeerd hebben als degenen die zich tekortgeschoten voelen en zachtjes zingen :
“Erbarme dich
Mein Gott
Um Meiner
Zähren willen
Schaue hier
Herz und Auge
weint vor dir
Bitterlich”
