Nachtvlucht naar Calgary, 16-20 augustus 2017

16 augustus : van Smithers naar Stewart

De volgende dag, op weg naar Stewart, werd het gezelschap nog meer ondergedompeld in die cultuur van de First Nation's bij een bezoek in Ksan aan een gereconstrueerd dorp met long houses en totempalen.

Het was voor de 21 een tegennatuurlijk gegeven dat men geen foto's mocht nemen van de prachtige rituele kleding, sculpturen en gebruiksvoorwerpen binnen in de huizen van de indianen.

Tiago leerde dan maar hun lijfspreuk uit het hoofd :

We are a new people

We are old people

We are the same people

Deeper than before

Emotionally and physically

Kwam hun kracht vanuit hun rituele kleding, hun maskers, hun totems, hun fluiten om de geesten op te roepen onder bemiddeling van de sjamaan als communicerend medium tussen de werkelijke en de spirituele wereld?

Of was hun kracht niet meer dan een nostalgisch verlangen naar vroeger, hoe ze één waren met de kosmos, namen wat ze nodig hadden en de overschotten verbrandden om terug te geven aan de natuur.

De rode ceder was de boom die werd gebruikt voor het weven van stof, koorden, voor het maken van hoeden, maskers en dozen die gebruikt werden om iets in te bewaren maar ook als scheidingslijn tussen de slaapplaats van de ongeveer 40 families die samenleefden binnen eenzelfde woning.

Bekend waren ook hun enorme kano's tot 20 m lang waarmee ze op zalmjacht gingen.

Van hetzelfde cederhout stonden totempalen opgesteld als uitbeelding van vaak mythologische verhalen over de voorouders van hun stam en de overgeërfde familietradities.

Op de Oost-Canadese Iroquois na die geloofden in de goede en de slechte geesten, was er geen verband met religie.

De lokale gids van de “Wolf tribe”, had het verder over zogenaamde potlatches : dit waren feestelijke ceremonies op initiatief van hun chef en zijn gevolg waarbij een groot aantal gasten werden uitgenodigd en overladen met giften in ruil voor de erkenning van een bepaalde status of positie.

Soms was er een opbod tussen twee kandidaten wat leidde tot een inflatie van potlatches en geschenken.

Tijdens zo'n ceremonie gebeurde het ook dat de chef een deel van zijn eigen bronzen wapenschild vernielde wat de uitdager verplichtte hetzelfde doen tot uiteindelijk één van de twee op de rand van bankroet het voor bekeken hield.

Deze potlatches waren lange tijd verboden geweest door de Canadese overheid maar kenden recent een belangrijke revival als een deel van de restauratie van de First Nation's identiteit.

Kort voordien hadden de 21 in Moricetown Canyon de "Indiaanse" vissers bemonsterd die de zalm uit de kolkende Bulkley-rivier schepten.

Ze hadden postgevat op een constructie die was geënt op een rotspartij in de rivier met bijhorend watervalletje.

Ze verzamelden de gevangen vissen op een centraal punt waar een soort van boekhouder notities maakte en blijkbaar instructies gaf om het grootste deel van de vis weer in het water te gooien.

Het was na de 23^ste foto dat Marcelo het absurde ervan begon in te zien.

Raimundo legde hem uit dat er twee zalmtrappen waren gebouwd om de zalmen te helpen stroomopwaarts het hoogteverschil van de waterval in kleine schotten te overwinnen.

In essentie was het de vissers erom te doen zoveel mogelijk steelheads op hun "paarbestemming" te krijgen en zo de zalmvoorraad in stand te houden.

De grootste zalmen werden uit het water gelicht voor consumptie terwijl de kleinere werden aangemoedigd in hun traject stroomopwaarts naar hun reproductie-Mekka en tegelijk hun Golgota.

Het was een uitleg die Marcelo nog meer vragen opleverde dan antwoorden.

Als voorkennis had hij moeten weten dat zalmen geboren worden op een bepaalde plaats in zoet water waar ze een paar jaar blijven rondzwemmen.

Op een bepaald moment zetten ze koers naar de monding van de rivier in de zee, en ondergaan er een magische transformatie van zoet water- naar zoutwatervis waarbij ze plots niet meer mogen drinken als ze niet willen opzwellen en doodgaan.

“Kunnen mensen ook metamorfoseren als ze plots in een totaal nieuwe situatie terecht komen?”, vroeg Tiago zich af.

Na een aantal jaar keren ze in groep terug naar de monding van dezelfde rivier gegidst door een wisselend leiderschap waarbij de streep langs hun zijde signalen doorzend aan de volgers om de richting te bepalen.

Ze zwemmen stroomopwaarts tot aan de plaats waar ze zijn geboren, doen hun paaikleed aan om een vrouwtje te verleiden, schieten hun kuit om de pas geworpen eitjes te bevruchten waarna beide ouders het voor bekeken houden en de traditie voortzetten dat alle zalmen wezen zijn.

Het paaikleed wordt na de daad een doodsgewaad waarbij de kaken vervormen, de tanden uitsteken en de zalm langzaam sterft.

Zodra het besef ons overvalt dat die heelheid niet meer kan bereikt worden, weten we plots niet meer wat we verder moeten beginnen met de tijd, die dan niet meer met het oogmerk van die heelheid kan worden doorgemaakt.

Dat is de reden voor de merkwaardige schokkende ervaring die sommigen van mijn ten dode opgeschreven patiënten hebben dat ze met hun tijd, hoewel die beperkt is geworden, niets meer weten te beginnen.

Hij dacht aan Beatriz die vertelde over haar moeder die was weggegleden in een totaal hulpbehoevende status na een CVA en toch de moed vond om er elke dag opnieuw aan te beginnen.

Ze willen gewoon nog meer van de dingen waaruit hun leven bestaat, hoe gemakkelijk of lastig, hoe armelijk of overdadig dat leven ook moge zijn.

Ze willen niet dat het ten einde is, ook als ze het ontbrekende leven na het einde niet meer kunnen missen – en dat ook weten.

Nergens in de natuur waren verwekken en sterven zo dicht met elkaar verbonden.

Tiago was op duizenden kilometer afstand van zijn vertrouwde omgeving : was hij op weg van de monding naar de zee of omgekeerd?

Hij was in elke geval opgelucht dat er bij de mens tussen de reproductie en de dood een iets langere latentietijd was voorzien.

En dat er ook een ontkoppeling was voorzien of soms kunstmatig geconstrueerd tussen seks en fertiliteit.

Hoewel hij theoretisch nog over vruchtbare zaadcellen beschikte, leek zijn vruchtbare periode reeds lang achter de rug en hij hoopte dat zijn sterven nog niet voor onmiddellijk was.

Het  kuitschieten was in deze fase van zijn leven even on hold gezet.

Tiago dacht aan Mary Jo op wie de Canadese dokter reeds van tijdens de schooltijd stapelverliefd was geweest en dat ook -in platonische zin- gebleven was tijdens zijn huwelijk zeer tot frustratie en verdriet van zijn vrouw

Tiago vond het geen aantrekkelijk idee dat herinneringen of occasionele contacten met vroegere geliefden, een nieuwe toekomst met een vrouw zouden vertroebelen.

De zogenaamde steelheads waren een subpopulatie van regenboogforellen (10%) die zich gedroegen als zalm die in tegenstelling tot de "klassieke zalm" meerdere keren over en weer kunnen trekken van de zoetwaterbroedplaats naar de zoute zee.

Verder onderweg naar Stewart, aan de Skeena-rivier, kwamen ze de sockeye tegen met een rood paaikleed en een groene kop.

"North to Alaska” : Raimundo liet ons stoppen bij het bord dat de weg wees naar het einde van de wereld, zo beweerde hij.

Het was de eerste keer dat Tiago blij was dat het regende omdat dit een noodzakelijk ingrediënt scheen te zijn van het apocalyptisch schouwspel van bergen, bomen, (bear)gletsjers, watervallen, meren en moerasachtige rivieren, verpakt in een grimmig licht- tot donkergrijs gevlekt wolkendek.

Dit vormde het decor voor Stewart, een dorp met hoogstens een paar honderd inwoners dat niet zonder littekens van verschraling en verval de overstap had trachten te maken van het goudzoeken en pelsenjagen naar de houtindustrie en het toerisme.

Het King Edward Hotel, waar de groep werd verwelkomd door een witte beer, moet zowat de enige parel geweest zijn die lege straten, oude Chevrolets en versleten mannetjes moest doen vergeten.

Nou ja, "parel"...

Het was in Hyder, de grens over naar Alaska, dat we de beren 's anderendaags bijna de hand zouden kunnen reiken, deed Raimundo de groep zinderen.

En remember wat je moet doen als er onverwachts een zwarte of bruine (grizzly) beer voor je staat : “black fight back; brown get down”…

17 augustus Stewart/Hyder

Was het de macabere atmosfeer van Stewart die Fernanda tijdens het ontbijt deed vertellen over de zelfmoord van haar vader.

Ze had hem gevonden met een kogel door de mond in het huis waar ze woonden.

In de loop van de maanden en jaren daarop werd het gebeuren doodgezwegen terwijl het onherkenbaar als een kanker raakte ingevreten in de relaties van het gezin van herkomst en de afgeleide familie.

De avond voordien had Tiago hierover een paragraaf gelezen in het boek van de dokter :

"Waarom  papa, heb je niet met me gesproken voordat je het deed? Zodat ik tenminste wist waarom je het deed.

"Ik beef alleen al bij de gedachte van de ongeplande en onbekende maar onontkoombare en niet te stuiten kracht waarmee ouders in hun kinderen sporen achterlaten, die, net als sporen van een brand, niet meer kunnen worden uitgewist. De contouren van de wil en de angsten van de ouders worden met gloeiende griffels in de ziel van de kleine kinderen geschreven, die volstrekt onmachtig zijn en die er geen idee van hebben wat er met hen gebeurt. We hebben er een leven lang voor nodig om de ingebrande tekst te vinden en te ontcijferen en we kunnen er nooit zeker van zijn die helemaal te begrijpen."

Fernanda was gescheiden, had later nog een traumatiserende relatie gehad met een man en had besloten om na de dood van haar moeder alleen te blijven.

Sinds haar 53e nu 10 jaar geleden was ze al 19 keer met Davia Travel op reis geweest

Het memento mori als instrument in de strijd tegen gemakzucht, zelfbedrog en tegen de angst die met de noodzakelijke verandering is verbonden. De reis maken waar je al zo lang van droomt ,die taal nog leren, die boeken lezen, dat sieraad kopen, een nacht in dat beroemde hotel doorbrengen. Jezelf niet verliezen.

's Morgens vroeg, 's middags en 's avonds na het diner zouden ze naar Fish Creek rijden om het drie sterren hoofdmenu van de Canadatrip te consumeren : de berenspot.

"This town ain't big enough for the both of us" klonk het in Tiago’s oor toen de bus het Amerikaanse stadje Hyder binnen reed.

Op het eerste zicht leek het even ingedommeld als Stewart maar met een nog ruwere bolster zoals gesuggereerd werd door de vervallen panden, de wapenwinkel en de bonkige bewegingen en luid schallende praat van de mevrouw van de souvenirwinkel.

In de plaatselijke saloon werden de stoere binken en twee madammen van de groep "gehyderized", bekroond met een diploma omdat ze het hooggedistilleerd goedje in één teug hadden binnengekapt.

Het gebied dat nu de staat Alaska vormt, werd circa 12000 jaar gelden voor het eerst gekoloniseerd door Eskimovolkeren en diverse indianenstammen via de dichtgevroren Beringstraat.

Op 20 augustus 1741 bereikte de Deens-Russische ontdekkingsreiziger Vitus Bering tijdens één van zijn expedities de Golf van Alaska.

De zee tussen Rusland en het pas ontdekte Alaska werd de Beringstraat genoemd en in het land vestigden de Russen een aantal nederzettingen bekend als “Russisch Amerika”.

Alaska werd op 30 maart 1867 door de Verenigde Staten van Rusland gekocht voor slechts 7.200.072$ omdat Rusland dacht dat het gebied weinig waard was

In 1912 werd het gebied formeel een territorium van de VS en 47 jaar later, op 3 januari 1959, werd het formeel als 49^ste staat tot de Unie toegelaten.

Intussen hebben goud, steenkool, aardolie en andere hulpbronnen de streek welvarend gemaakt om nog te zwijgen van het strategisch belang van de ligging, zeker in een “Koude Oorlog”-context.

De Fish Creek, gelegen binnen het Tongass National Forest, maakte zijn belofte waar.

Het paaikleed van de "pink salmons" en de "chums" was niet zo flashy als dat van de sockeye maar het belette hen niet er te stevig op los te vrijen.

Vanop het staketsel dat naast de rivier over het geboomte heen was gespannen over een afstand van een paar 100 m, schreden de beerspotters over en weer met camera in aanslag om elke move van een zwarte beer of een grizzly onmiddellijk te capteren.

Eerst was er een zwartje in het struikgewas dat snel zijn kont draaide en weer verdween.

Coutinho had er eentje zien oversteken naar de straat toe en tijdens de middagpassage was er nog een zwarte beer het publiek eventjes komen groeten.

Ze waren nadien vanuit Hyder een weg in noordelijke richting opgereden die doodliep op een view point waar men uitzicht had moeten hebben op de Salmongletsjer 

Deze laatste had een witgrijze wolk helemaal over zijn hoofd getrokken en ze hadden het bijna voor bekeken gehouden toen een rijzige gestalte met een hoed uit een auto kwam gestapt : de "bearman".

De man was 81 jaar oud en vertelde dat hij al 36 jaar elke zomer van april tot oktober op dat geweldig plaatske aan de top van de Salmon gletsjer kwam logeren om elke dag meer dan 8 kilometer te wandelen in berengebied.

"Het regent hier al vier dagen onophoudelijk", zo vertelde hij: "en in die periode heeft de gletsjer zich nog niet getoond. Maar een grizzly zal jullie vanavond in Fish Creek wel begroeten" verzekerde hij.

De grizzly kwam! En hoe?

Zijn blauwgrijze lijf kwam vanonder het staketsel de kreek doorgewaggeld en toen Tiago, die kwam toegesneld, hem tot zijn ontzetting nog net zag verdwijnen in het struikgewas, keerde het beest terug en showde van links naar rechts en van rechts naar links voor een orgastisch orgelpunt bij het staketselpubliek.

En toen zag Tiago de bearman die postkaarten en boekjes stond te verkopen vlakbij de kreek aan de andere kant van de houten brug.

In “Coastal Bears” werd een “black bear” opgevoerd met een zwarte en witte welp.

Tiago zag hierin het bewijs van overspel maar de arts gaf hem een les in genetica waarin werd uitgelegd dat de witte kleur samenhing met een recessief gen, met andere woorden dat de “cub” pas wit zou zijn als beide genen in het chromosomenpaar hiervoor codeerden. En als het mannetje of het vrouwtje een zwart gen delivreerden, was de cub zwart…

Achteloos schoof Tiago een paar boeken tussen mekaar door tot plots de uitdijende opwinding omwille van de grizzly in alle hevigheid werd gereactiveerd :

"Nachtvlucht naar Calgary" door Dr Keith Scott. Hij keek de bearman recht in de ogen.: "Heb jij dit geschreven?"

De man bevestigde dat hij jaren gewerkt had als arts in Calgary.

Hij had vertoefd in een conservatief-reactionair milieu, had een paar ongelukkige liefdesrelaties gekend maar had een succesvolle medische praktijk uitgebouwd.

Toen hij op één van zijn wandeltochten in Hyder plots oog in oog stond met een bruine grizzly, had hij zich kleingemaakt als een bolletje.

Het beest kwam hem ruiken en slenterde verder door.

In een flits had hij teruggekeken op zijn levensverhaal en in het bijzonder op zijn rol als voortrekker van de comités die indianenkinderen uit hun gezin van herkomst wegrukten om ze in katholieke scholen te "Canadiseren".

Sinds de ontmoeting met de beer had hij in de winter zijn consultaties op een laag pitje verdergezet net genoeg om van te leven en kwam hij elke zomer vertoeven op het einde van de wereld tussen de beren, de zalmen, de First Nation's, de toeristen en ander raar volk dat dit zuidpunt van Alaska had omgetoverd tot een unieke melting pot.

ik wil niet indiscreet zijn", sprak Tiago : "maar mag ik vragen waarom u arts bent geworden?"

"Heel simpel", antwoordde de bearmen : "om mijn vader te genezen.

Hij leed aan de ziekte van Bechterew, een aandoening waarbij de wervelkolom helemaal verstijft en je meer en meer krom gaat lopen om nog te zwijgen van de chronische pijn. Hij heeft zelfmoord gepleegd toen ik 37 was. Misschien had ik toch beter iets anders gestudeerd."

Tiago dacht aan zijn moeder die een depressie deed toen hij twee jaar oud was. Ze was er nooit helemaal vanaf geraakt. Ook hij wou als kind dokter worden om haar te genezen maar hij was op het laatste moment van gedacht veranderd om de verloren droom van zijn vader te realiseren: ingenieur met als specialisatie elektrotechniek en software ontwikkeling.

Toch had zijn moeder op hem een veel grotere impact gehad dan hij voor zichzelf wou toegeven, realiseerde Tiago zich vanuit een passage die hij in het boek had doorgenomen:

"Kennis die een kind krijgt ingegoten, druppel na druppel, dag in dag uit, zonder dat het ook maar iets merkt van die geruisloos alsmaar toenemende kennis. Die kennis ontwikkelde zich in mij tot een onzichtbaar web van absolute genadeloze verwachtingen die ik aan mijzelf stelde, een web dat was gesponnen door de wrede spinnen van een op angst berustende eerzucht. Het was onmogelijk mij te verweren tegen jouw aanwezigheid in mij.

Maar het zou onrechtvaardig zijn, mama, als dat alles zou zijn wat ik je had mee te delen. In de jaren na papa's dood ben ik nieuwe gevoelens voor je gaan koesteren en ik was er gelukkig mee dat die er waren.

"Hebt u een boodschap voor mij?", vroeg Tiago.

"Mijn vriend grizzly heeft mij op weg gezet om mijn missie te ontdekken", antwoordde de man terwijl hij zijn boek signeerde : "de jouwe ken ik niet.

Maar denk aan de kracht en de schoonheid van rode ceders en klamp je niet vast aan het verleden."

In het hotel haalde hij een natbedruimeld boek uit zijn rugzak.

“Nachtvlucht naar Calgary” was zijn onkreukbaarheid verloren, gelittekend door de verschijning van een beer(man).

18 augustus van Stewart naar Prince Rupert

Op vrijdag verlieten ze Stewart in dezelfde bedrukte natte atmosfeer als waarin ze gekomen waren.

In Kitwanga, vanwaar ze nu in westelijke richting zouden rijden tot aan de Pacific, stopten ze bij een kerkje dat op korte afstand geflankeerd was door een Indiaans uitziende toren.

"Zo heeft de katholieke kerk de Indianen ingepalmd", legde Raimundo uit : "De kerk representeert de aarde, het torentje de zon en de maan en door de vermenging van christelijke symbolen en indiaanse natuurelementen, werden zieltjes gewonnen.”

En niet zonder succes overigens want ook de Carrier madame had zichzelf een paar dagen voordien als christelijk bestempeld.

Het was duidelijk dat Raimundo niet erg opgezet was met deze jezuïetenstreken.

Zonder het te weten resoneerde zijn standpunt met dat van de Canadese arts.:

"Hoe kunnen we gelukkig zijn zonder nieuwsgierigheid, zonder vragen, twijfel en argumenten? Zonder plezier in het denken?

Maar wat hij, onze God, van ons vraagt is dat wij onze slavernij eigenhandig tot in onze diepste diepte in ons opnemen en dan ook nog vrijwillig en met vreugde.

Kan er een grotere bespotting bestaan?

Want één ding weten we heel goed: de eeuwigheid zou een hel zijn, het paradijs van de onsterfelijkheid. Het is de dood die het ogenblik zijn schoonheid verleent en zijn verschrikking. Alleen door de dood is de tijd een levende tijd. Waarom weet de Here dat niet, de alwetende God? Waarom bedreigt hij ons met een eindeloosheid die alleen maar ondraaglijke leegte kan betekenen?"

Tiago las opnieuw het begin en het slot van de redevoering die de dokter had gegeven in het college bij zijn afstuderen:

"Ik wil niet in een wereld zonder kathedralen leven. Ik heb de glans van de ramen nodig, de koele stilte die er heerst, het gebiedende zwijgen. Ik heb het bruisen van het orgel nodig en de heilige devotie van biddende mensen.
Ik wil de machtige woorden van de bijbel lezen.

Ik heb de magische kracht van hun poëzie nodig. Ik heb ze nodig als verzet tegen het verraderlijke gif van de oppervlakkigheid en stompzinnigheid"

Beide zinnen en woorden van dezelfde man, gelovig en atheïst, worstelend met de onmogelijke boodschap van Christus, worstelend met het nihilisme van de atheïst.

De karavaan trok verder door quasi onbewoonde streken even eindeloos als de trein die om de zoveel tijd een luide streep in het landschap kerfde.

Ik ben niet vrijwillig ingestapt en weet niet waar we heen gaan.

Op een dag in het verre verleden werd ik wakker in mijn coupé en voelde trein rijden. Het was opwindend, ik luisterde naar het ratelen van de wielen, stak mijn hoofd uit het raam en genoot van de snelheid waarmee de dingen langs me heen suisden.

Ik wou dat de trein zijn reis nooit zou onderbreken. Ik geen geval wilde ik dat hij voor altijd ergens zou blijven stilstaan.

Het was in Toronto, op een harde bank in de collegezaal, toen ik besefte : ik kan niet uitstappen. Ik kan de spoorbaan en de richting niet veranderen. Ik bepaal niet het tempo. Ik zie de locomotief niet en ik weet ook niet of de machinist te vertrouwen is.

Ik kan niet in een ander coupé gaan zitten. In het gangpad lopen mensen langs en ik denk : misschien ziet het er in hun coupés heel anders uit dan bij mij maar ik kan geen kijkje gaan nemen.

Misschien rijdt de trein in een cirkel, almaar, zonder dat iemand het merkt, ook de machinist niet.

In de coupés liggen papieren met het reisschema. Ik wil nalezen waar we zullen stoppen. Op de papieren staat niets.

Wat kan ik doen tijdens de reis? De coupé opruimen?. Maar dan droom ik dat de wind die door de rijdende trein wordt veroorzaakt, aanzwelt en het raam indrukt. Alles vliegt weg wat ik met veel moeite op orde heb gebracht.

Ik duw mijn voorhoofd tegen de ruit en concentreer me uit alle macht. Ik wil één keer, één enkele keer proberen te begrijpen wat er buiten gebeurt. Het lukt niet. Het gaat allemaal veel te snel ook als de trein midden in het niets stopt.

Ik hou van tunnels. Zij zijn het zinnebeeld van de hoop. Op een bepaald moment wordt het weer licht. Als het niet toevallig donker is buiten.

Soms krijg ik bezoek in mijn coupé. Het zijn mensen uit het heden maar ook uit het verleden.

De reis duurt lang. Er zijn dagen waarop ik hoop dat de reis eindeloos zal zijn.

Dat zijn zeldzame kostbare dagen. Er zijn andere dagen waarop ik blij ben met de wetenschap dat er een laatste tunnel zal zijn waarin de trein voor altijd tot stilstand komt.

Had Tiago ooit eerder zo intens geprobeerd zichzelf op het spoor te komen?

 
Het tripje met het watervliegtuig in Prins Rupert zou afgelast worden.

Tiago begreep niet goed waarom Prins Rupert enerzijds het regenboogstadje werd genoemd (omwille van de vele neerslag), beschikte over een arsenaal watervliegtuigjes en dat anderzijds die alleen zouden kunnen opstijgen bij mooi weer.

Het was in zijn laatste maanden een certitude geworden dat zaken zich onverwachts omkeerden wanneer hij zijn intenties en controle had losgelaten, zoals Tao vroeg, en de gebeurtenissen zoals ze zich voordeden omarmde, zoals Zen dat vroeg.

Een uur later zweefde hij.

Op Telma na had iedereen van de groep afgehaakt omdat de wolken alle zichtbaarheid over het landschap zouden pollueren en de vliegmaatschappij er alleen maar op uit was om aan toeristen vluchten te verkopen ook al was er niets te zien.

Ze hadden bijna 50% meer moeten betalen omdat het watervliegtuig geen vijf mensen aan boord had en voelden zich als domme “last minute investeerders” in een project dat iedereen al had opgegeven.

Maar mensen die hoog zweven in de lucht verliezen het vermogen om met praktische dingen bezig te zijn.

Tiago en Telma overstegen de banaliteit van het dagelijks gepieker, de drukte van het stadje, de wolken en de regen, de eindigheid van de reis en de afstand tussen hun werelden.

Ze voelden zich zo groot als de walvissen die ze onder zich zagen draaien, jumpen, spuiten en doken met hen in een oceaan waar niemand hen kon zien om dan weer op te veren hoog in de lucht en te zweven boven de bossen, het zand, de rotsen, de inhammen en de kanaaltjes, de houten boomstammen op het water en de watervalletjes die bleven ratelen dat ze in jaren geen mens gezien hadden, alleen maar bears, whales and eagles.

Net wanneer Tiago deze roes wou meenemen in zijn slaap miste hij de steen…

Het was een banale kei die die zowat 20 jaar geleden door zijn zoontje in de kleuterklas was beschilderd als gift voor vaderdag.

Net na zijn echtscheiding had het kleinood hem als een talisman geëncourageerd en recent had Tiago hem teruggevonden en meegenomen op deze reis.

Een stukje verleden kwijt…?

19 augustus : Inside Passage

Om 4u45 opstaan, 7u30 op de boot in Prince Rupert en om 23u30 van de boot in Port Hardy, vroeger een belangrijk afzetpunt voor de kopermijnen, nu een stadje dat bestond bij de gratie van de ferry.

De Inside Passage, zoals het traject en de boot werden genoemd, had de allure kunnen hebben van een cruise ware het niet dat de enige stopplaats onderweg het First Nation dorpje Bella Bella was waar volgens Raimundo helemaal niets te beleven viel en waar ze dan ook niet van de boot zouden stappen.

Ze hadden de indruk te varen op een brede rivier vermits ze voortdurend ingesloten waren door twee beboste landstroken die pas in het zicht van Vancouver Island aan stuurboord zouden verdwijnen en hen zo een signaal gaven dat ze werkelijk op de Pacific vaarden.

De onderkapitein legde hen uit hoe de stuurlui met behulp van een systeem van radars, satellieten, GPS en ordinaire landkaarten hun giant ferry konden richten tussen het labyrint van eilandjes en de landstroken.

's Middags was Tiago één van de enigen die het had gewaagd om in een hondenweer de zalm-barbecue te “tasten” op een bovendek.

Achter de gekartelde rand van bergen en bossen en midden in het helmboswuivende schuim van het spoor van de ferry, droomde hij weg in vroegere reizen.

Hoe zijn vader hem op 8-jarige leeftijd leerde zwemmen in Chiavari, aan de Ligurische Zee.

Hij zag zichzelf als 15-jarige in de bossen van Sintra terwijl zijn vader samen met hem in het plaatselijk hotel Nederland zagen verliezen in de finale van de wereldbeker tegen Duitsland en ze niet mochten juichen omdat de televisieroom zat volgeplakt met oranje campingtoeristen.

Later fietste hij met vrienden op de Ballon d'Alsace, Joaquim Agostinho achterna.

Hij reed de Izoard op en de marmotte met de Croix-de Fer, de Galibier en Alpe d'Huez en de 45 voorbij completeerde hij zijn palmares met de Mont Ventoux.

Als jonge twintiger was hij op groepsreis in Kreta met drie meisjes, waar hij een trial-wegje inreed en indruk maakte door de jeep langs de meest onmogelijke kuilen en rotsen mee te sleuren.

Hij had nadien nooit meer iets van de dames gehoord.

Hij herinnerde zich nog goed dat Felipa zich afvroeg wat Bastia was toen hij als verrassing hun huwelijksreis had uitgestippeld per auto/trein/boot naar Corsica.

Op het eiland Lesbos leerde hij zijn oudste dochter schaken geflankeerd door een publiek van joelende tweelingzussen terwijl hij 's avonds alleen op stap ging met de Griekse vriend van zijn schoonzus om na de voetbal op tv te landen in een dancing in de vorm van een boot ergens in een hoge rots ingemetst.

Hij was de laatste reis met Felipa naar New York niet vergeten toen het vuur nog even opsmeulde voor hij wist van het bedrog, en daarna definitief was uitgedoofd.

Twee weken was hij alleen op reis in Costa Rica en Buenos Aires waar hij bij Milena tango leerde dansen.

Als er een aards paradijs bestond, dan zou het wel in Essaouira zijn waar hij met Florença honeymoon beleefde ook al waren ze niet getrouwd en had dat ondanks hun intenties ook nooit kunnen plaatsvinden.

Één keer hadden ze zo'n hoogtepuntje nog eens herbeleefd, wist hij toen Fernanda tijdens het ontbijt haar verhaal over Namibië deed en de lodge bewierookte met de badkamer in open lucht.

Toen de wolken hun verdriet niet meer konden ophouden, dacht hij terug aan de uitgeregende vakantie in de Algarve waar ze tussen twee buien door een partijtje minigolf speelden wat zij hem liet winnen.

Hij dacht aan de gemiste reis naar Japan.

Tiago was de boodschap van de bearman niet vergeten om vooruit te kijken maar hij las in diens boek :

"We leven hier en nu, alles wat eerder was en op andere plaatsen, is verleden tijd, voor het grootste deel vergeten en alleen als kleine rest nog toegankelijk in de vorm van willekeurige flarden van de herinnering die in onsamenhangende toevalligheid oplichten en weer doven. Zo zijn we gewend over onszelf te denken.

Maar vanuit het gezichtspunt van het eigen innerlijk is het iets heel anders.

Dan zijn we niet beperkt tot onze tegenwoordige tijd maar strekken we ons tot ver in het verleden uit. Dat komt door onze gevoelens, met name de diepe gevoelens, degenen dus die bepalen wie wij zijn en hoe het is wij te zijn. Want die gevoelens kennen geen tijd, ze kennen die niet en herkennen die niet.

En niet alleen in de tijd strekken we ons uit. Ook in de ruimte strekken we ons uit tot ver over de grens van wat zichtbaar is. We laten iets van onszelf achter wanneer we een plek verlaten, we blijven daar, ondanks dat we zijn weggegaan.

Het is onjuist, een onzinnige gewelddaad als we ons op het hier en nu concentreren in de overtuiging daarmee het wezenlijke te pakken te hebben.

Waar het eigenlijk op aankomt is je zelfverzekerd en kalm, met de bijpassende humor en de bijpassende melancholie, in het qua tijd en ruimte uitgestrekte innerlijke landschap te bewegen dat wij zijn.

Waarom hebben we medelijden met mensen die niet kunnen reizen? Omdat ze zich, doordat ze zich uiterlijk niet kunnen uitstrekken, ook innerlijk niet kunnen uitstrekken, ze kunnen zichzelf niet vermenigvuldigen en daardoor zijn ze beroofd van de mogelijkheid in zichzelf verre uitstapjes te ondernemen en te ontdekken wie en wat anders ze ook hadden kunnen worden.

Hij vroeg zich af wat zijn reisgenoten van hem dachten.

Had hij de groepscode verbroken door zich op de boot af te zonderen en helemaal in zijn eigen verhaal te duiken? Zou hem dit door de andere 20 worden aangerekend?

Is het zo dat alles wat we doen uit eenzaamheid wordt gedaan?

Is dat de reden waarom we zelden zeggen wat we denken?

Waarom houden we vast aan al die ontwrichte huwelijken, leugenachtige vriendschappen, saaie verjaardagsdiners?

Wat zou er gebeuren als we al die dingen zouden opgeven en voor onszelf zouden kiezen?

Want de gevreesde eenzaamheid waaruit bestaat die eigenlijk? Uit de stilte van de verwijten die we dan niet te horen zouden krijgen?

De groep was voor hem een veilig nest geworden en hij wou ze zeker niet voor het hoofd stoten door zich terug te plooien op zijn eigenste zelf.

Het momentum voelde niet aan als een vlucht of verlatenheid maar als een koesterend drijven op de golven van zijn verbeelding.

Toen kwam plots “Wicked Game” van Chris Isaac als toverij zijn oor binnengewandeld.

Waarom van alle vrouwen uitgerekend jij?

Nu voelde hij wel de eenzaamheid.

Hij besloot haar witness te maken of his trip.

20 augustus van Port Hardy naar Quadra Island

Net als alle zoogdieren ademen walvissen met behulp van hun longen.

Ze zijn warmbloedig, brengen levende jongen ter wereld (onder water) die ze voeden met melk.

Walvissen nemen bij het duiken slechts weinig lucht mee naar beneden.

Ze hebben een beperkte longcapaciteit en dit lossen ze op door hun zuurstof vooral te binden in de spieren aan het eiwit hemoglobine.

De neusgaten worden bij het bovenkomen reflectorisch geopend en het uitademen gaat gepaard met een hevig gesnuit.

Bij de grote soorten ontstaat er dan een fontein van door afkoeling gecondenseerde waterdamp die tot 8 meter hoog kan gaan.

Potvissen kunnen meer dan een half uur onder water blijven en tot 3000 m diep duiken

Zo kunnen ze ons informatie geven over wat er zich in de diepte van de zee afspeelt bv door het analyseren van sporen op hun lichaam hebben ze het bestaan bewezen van reuzegrote octopussen met een diameter tot 20 m.

Taxonomisch kunnen walvissen worden onderverdeeld in enerzijds baleinwalvissen met borstels in hun mond om hun voedsel (plankton en kleine schaaldieren) te filteren en anderzijds tandwalvissen bij wie vis op het menu staat.

Tot de eerste soort behoren de bultrug en de blauwe vinvis die tot 33 m lang en 170 ton zwaar kan zijn en het grootste dier ter wereld is.

De orka's of “killer whales” zijn samen met de dolfijnen en de bruinvissen de bekendste vertegenwoordigers van groep twee.

In het plaatsje Telegraph Cove had een bioloog onderzoek verricht naar de taxonomie van walvissen, hun communicatie en hun gedrag en was er zo in geslaagd om stambomen te maken van families die zich in de ruime omgeving van het resort bevonden.

Het zijn de walvisgrootmoeders die de plak zwaaien en 2 generaties in een clan met een eigen taaltje bijeenhouden.

Mannetjes komen van buiten en worden na hun vruchtbare daad vriendelijk bedankt.

Na anderhalf uur dood turen op het licht trillende wateroppervlak en ingepakt tegen de kou met petten, kappen, pulls en dikke jassen, klonk er eindelijk gejuich bij de walvisvaarders toen een beest even zijn rug uit het water lichtte.

Het stagiair-meisje in walviskunde gaf aan dat het een bultrug walvis was die tot voor een paar jaar leek uitgestorven maar zich nu weer in de Canadese wateren liet zien. Ze vertelde erbij dat het heel goed ging met de walvispopulatie aan de noordzijde van Vancouver Island maar hoe meer naar het zuiden, hoe meer de populatie afnam met een substantieel lagere levensverwachting.

Onderzoek had aangetoond dat in het vet van de walvissen zich heel wat schadelijke stoffen hadden opgestapeld en nog meer bij het mannetje dat ook een veel lagere levensverwachting had (31 jaar) dan het wijfje “whale” (46 jaar).

Het kwam volgens haar omdat de vrouwtjes een deel van de schadelijke stoffen konden uitscheiden via de borstvoeding wat natuurlijk bedenkelijk was voor de kalfjes.

En daar kwamen de orka's de 21 nog maar eens een hoogtepuntje bezorgen.

Met twee dansten ze op een paar tientallen meters van de boot met hun kenmerkende zwarte rug en hun witgevlekte buik.

Net als de grote popdiva’s werden ze op de achtergrond begeleid door een spatkoortje van kleine bruinvissen.

De harpoenen van de walvisvaarders waren direct in stelling gebracht en de beesten werden gevangen met gigantische tele's van de picture princes die de smartphone fotografen degradeerden tot de groep der kastelozen.

De crew werd uitgewuifd door een zee-arend vooraleer aan te schuiven voor een barbecue met de lekkerste zalm ter wereld, zo beweerde Raimundo, en weer had hij het bij het rechte eind.

Het waren overhaast gehuurde taxi's die ons op Quadra Island dropten in hotel Isa Kwa Luten, opgetrokken in indianenstijl en pochend met een speciaal certificaat van Tripadvisor.

Na bijna vijf dagen nattigheid werd de zon weer onze vriend en het was alsof we op een paar uur waren gemigreerd van de Noordpool naar de Rivièra. 

Met dank aan :

-Pascal Mercier, auteur van "Nachttrein naar Lissabon"
-Insight Guides Canada
-Philippe, onze gids van "Anders dan Anders" van wie ik veel heb geleerd

-mijn mede-Canada-reizigers omwille van de prachtige trip tesamen, hun inspiratie en foto's