Nachtvlucht naar Calgary, 12-15 augustus 2017

12 augustus : van Banff naar Jasper

‘s Anderendaags vertelde het “Lake of the Two Jacks” het verhaal van twee broers die in onmin waren geraakt en sindsdien elk aan de andere kant van het meer woonden, verbonden door een smalle waterrichel.

Na hun echtscheiding was Felipa terug ingetrokken in het huis waar ze oorspronkelijk hadden gewoond en dat verhuurd geweest was aan een koppel.

Tiago had een éénmalig bedrag alimentatie gestort om de woning volledig te renoveren en zo konden de kinderen op beide plaatsen in hun vertrouwde omgeving blijven wonen.

De smalle richel was een avenida die over een afstand van een tweetal kilometers de beide huizen met elkaar verbond.

Hij vroeg zich af waarom de broers desondanks toch nog aan hetzelfde meer waren blijven plakken daar waar je als siblings, vrienden of als geliefden na een breuk wel alle bruggen kon opblazen terwijl je als ouders verbonden bleef in de vruchten van je verstrengeling toen je nog samen het bed deelde.

Met de jaren had hij het gevoel dat ze terug meer waren opgeschoven in de richting van hoodoo's maar dat die afstand en vervreemding ook toegelaten had dat ze milder en rustiger met elkaar konden omgaan.

Ze hadden meer begrip voor elkaar gekregen ook al hield zij niet op continu het tegendeel te beweren waardoor hij zijn mildheid dan ook maar binnenskamers hield.

Het ochtendlicht leek digitaal vertaald in avondschemering, voor Tiago het zoveelste bewijs hoe bedrieglijk onze waarneming was.

Of om het in Zen-termen te zeggen : de overgang van dag naar nacht en van nacht naar dag waren twee interpuncties van hetzelfde fenomeen.

In het Miniwanka meer kon je gaan duiken naar een dorpje dat onder het wateroppervlak begraven was.

Samen met Bow Lake en Peyto Lake, connecteerden al deze meren van het Banff National Parc in zijn reisencyclopedie met die van Jiuzhaigou in het zuiden van de Chinese provincie Sichuan.

De Canadese Rocky Mountains hadden de Tibetaanse hoogvlakte geklopt omdat gedurende twee dagen de zon hun kant gekozen dat terwijl Florença en hij samen met 30.000 Chinezen het 2 jaar voordien met het gezelschap van de regen hadden moeten doen.

Ook dat was één van zijn laatste reizen samen met haar geweest.

"Wijsheid uit het Oude China” van. Nathalie Chassériau  was het boekje dat hij had meegenomen als garnituur voor hun bezoeken aan Chinese tempels met als hoogtepunt de Qingyang Taoist Tempel in Chengdu.

Meer dan Confucius en Boeddha had Lao Tse hem met zijn aforismen helemaal in zijn ban geslagen en toen hij na veel ge"yin"gel en ge"yang"el iets van Tao had menen te begrijpen, werd hij door de grote meester onherroepelijk teruggefloten.

Tao die men probeert te begrijpen, is niet Tao zelf;
de naam die men het wil geven, is niet zijn juiste naam.

Lao Tse-1

Misschien had hij toen onbewust een spoor gezocht om de weg naar Florença terug te vinden hoewel hij zich niet realiseerde hoe ver ze reeds uit elkaar gedreven waren. Het spiegelbeeld van hun gestalten was het laatste raakpunt verloren in het meer waarin ze spoedig zouden verdrinken. 

Je zult zeggen misschien is het zo wanneer onbekende wandelaars elkaar in regen en wind passeren maar tegenover veel mensen zitten we toch veel langer, we eten en werken met elkaar.

Is dan niet elke aanblik van een ander en elk oogcontact te vergelijken met de spookachtig korte ontmoeting van blikken die tussen reizigers die langs elkaar heen glijden zoals in de vliegensvlugge ontmoeting 's nachts en laten ze ons niet achter met niets dan vermoedens, fragmentarische gedachten en toegedichte eigenschappen? Is het in waarheid niet zo dat het niet mensen zijn die elkaar ontmoeten maar schaduwen die hun voorstellingen werpen?

Narcissus daarentegen was bij het ontwaren van zijn spiegelbeeld zo verrukt over zichzelf geworden dat hij in het meer verdronk.

Hoe sterk zijn zelfbeeld was gedeconnecteerd met de realiteit en welke kloof er was tussen zijn zelfperceptie, zijn realiteit en de perceptie van anderen over zijn persoon kon Tiago niet achterhalen; vermoedelijk een afwisseling van zelf onder- en overschatting, hoopte hij voor zichzelf.

Dat Felipa, Morela en Florença op hem verliefd waren geweest, leed geen twijfel maar of ze hem altijd en in alle omstandigheden aantrekkelijk hadden gevonden, was veel minder zeker en in het geval van de twee lange termijnrelaties zelfs hoogst onwaarschijnlijk.

Maar ook hij had momenten gehad, soms gedurende langere tijd, dat een aantal dingen van zijn dames hem irriteerden.

Het meest frappant was het moment geweest toen hij Morela op een blauwe maandag van het station afhaalde en na maanden telefoon-verliefdheid plots een uiterlijk kreeg geserveerd wat niet klopte met wat hij zich van haar had voorgesteld. Hij had meer dan een uur nodig gehad om zich te verzoenen met haar (nochtans erg knappe) verschijning en zijn verliefdheid terug te vinden.

Uiteindelijk had hij haar avances niet kunnen beantwoorden ook omdat zij niet wou begrijpen dat hij van haar een long term commitment vroeg wat een echtscheiding impliceerde en dat hij niet begreep dat ze gewoon met hem een spannend avontuur wou induiken.

De Crowfoot gletsjer was de bron van de Bow River die via Calgary helemaal oostwaarts uitmondde in de Atlantische oceaan.

Gletsjers duwen en trekken, ze schuiven in lagen met verschillende snelheden en barsten soms over de jaren heen en net als lawines overvallen ze je plots en overweldigend nadat hun motoren geruisloos en diep onder het wit de lancering hebben voorbereid

Kenia en China…

Was dat ook de bestemming van 2 zwaarbeladen fietsers als ze tenminste konden weerstaan aan de gretige blik van beren die hen smalend “meals on wheels” plachten te noemen?

Tijdens de picknick in de Mistaya Canyon, was er discussie of het verantwoord was de 85-jarige Bernarda mee te sleuren langs zo'n moeilijk begaanbaar pad om te lunchen.

Tiago en een aantal anderen vonden dat de targetgroep duidelijk kon afgeleid worden uit de brochure en dat iemand van welke leeftijd dan ook voor zichzelf maar moest afwegen of men aan zo'n min of meer avontuurlijke reis kon deelnemen.

Toch had hij ook begrip voor de meestal vrouwelijke participanten wiens gezichtspunt vertrok van de coherentie en de zorg voor de groep om van daaruit keuzes te maken wat kon en wat niet kon.

Zelf had Tiago recent een management opleiding gegeven in Oost Congo waarbij een aantal deelnemers eigenlijk de participatie cutt-off niet hadden mogen passeren omwille van de gebrekkige kennis van de Franse taal.

Toch waren ze met een traject persoonlijke coaching en ondersteuning vanuit een aantal medeparticipanten er toch in geslaagd om de belangrijkste concepten te capteren en toe te passen voor hun eigen organisatie.

Hij veranderde zijn gezichtspunt…

Hadden de Canadezen ons immers ook niet getoond hoe hun identiteit continu werd getransformeerd door golven van migratie en aanpassing aan veranderende levensomstandigheden veeleer dan dat ze verbonden was met een vaste set van kenmerken waar je aan kon beantwoorden of niet.

De eerste bewoners van Canada zouden tussen 5000 en 10000 jaar geleden vanuit Siberië langs de Beringstraat Alaska en Yukon binnen getrokken zijn.

Op school leerden we vroeger over de sympathieke Eskimo’s met hun iglo's maar officieel worden ze in Canada benoemd als Inuits.

Naast hen profileerden zich nog een rits andere "First Nations" zoals bijvoorbeeld in Oost Canada : de Huron, de oorlogszuchtige Iroquois en de ondernemende Algonquin.

Trouwens de naam “Canada” is afgeleid van het Iroquois woord “kanata” wat woning of nederzetting betekent.

Rond 1250 na Christus werden de arboriginals (oorspronkelijke bewoners) in de streek van Newfoundland lastig gevallen door de Vikings en vanaf de 16de eeuw door Europese expedities op zoek naar goud en een noordelijke doorgang naar de Stille Oceaan en vooral geïnteresseerd in dierenpelsen voor hun sjieke madammen.

Op het einde van de 17de eeuw was Nieuw Frankrijk uitgegroeid tot een centrum voor de pelshandel met Europa.

De Franse monarchie was aanvankelijk maar matig geïnteresseerd maar toen de Britten meer en meer aanspraak maakten op het latere Canadese grondgebied en de economische belangen, leidde dit tot een oorlog beslecht in het voordeel van de Engelsen bij de Slag om de St Lawrence River op 12 september 1759.

Een groot deel van de Engelse kolonisten kwamen uit de Verenigde staten waar ze de onafhankelijkheidsoorlog tegen het nieuwe Amerika hadden verloren naast avonturiers en families die hongersnood en slechte omstandigheden in Europa waren ontvlucht.

Vanaf halfweg de 18de eeuw kwamen er ook Duitsers en Scandinaviërs en op het einde van de 19de eeuw kwam er een grote groep Oekraïners zich vestigen in Saskatchewan, Manitoba en Alberta.

Chinezen kwamen eind 19de eeuw in British Colombia als arbeiders voor de Canadian Pacific spoorlijn.

Later werden ze gevolgd door Japanners en Sikhs tot in 1923 met de Immigration Act de toegang van Aziaten tot Canada werd ontzegd.

Pas in de jaren '60 werd de deur weer opengezet met een influx van honderdduizenden Chinezen, Indiërs, Pakistani en Vietnamezen tot gevolg.

In 1970 werd multiculturalisme een officiële "government policy" : de confederale structuur impliceerde een systeem van coördinatie tussen verschillende maar gelijkwaardige delen.

Dit resulteerde in een grote tolerantie tussen verschillende etnische en religieuze groepen.

Internationaal profileerde Canada zich als een mozaïek met als leidmotief de principes van rechtvaardigheid en mededogen maar in zijn "Vertical Mosaic". schilderde John Porter de. Canadese samenleving als sterk gedifferentieerd en hiërarchisch waarbij bepaalde etnische groepen werden geforceerd in specifieke jobs.

Waar statistici aangaven dat financiële, politieke en culturele belangen in Canada in handen waren van vooral blanke mannen van Europese origine, was er bijvoorbeeld Michaelle J, een zwarte, vrouwelijke Haïtiaanse vluchteling die tussen 2005 en 2010 gouverneur-generaal van Canada was.

Recent werden in het land initiatieven genomen, deels privé, deel vanuit de overheid om Syrische vluchtelingen op te vangen, die elders waren geweigerd.

 “Give us more Canada” zouden ze later lezen op een pamflet in Vancouver…

Even later stopten ze aan een restaurant dat Crossing noemde.

Het verwees naar een soort van overgangszone van waar de rivieren in divergente richting hun weg vervolgden naar de zee: de Bow River naar de Atlantische Oceaan, de Athabasca River naar de Noordelijke IJszee en de Fraser River naar de Pacific.

Tiago dronk een koffie las in het boek.

Op de laatste dag van het eindexamen hadden we allemaal achter onze banken gestaan, de schoolpetten op het hoofd en plechtig liep senior Cortes van de één naar de ander en overhandigde het diploma waarbij hij ons recht in de ogen keek.

Ik zat op het warme mos van de stoep voor de ingang en dacht aan de geldende wens van mijn vader dat ik arts zou worden.

Ik had hem lief om zijn vertrouwen en vervloekte hem om de deprimerende last die hij met zijn ontroerende wens op mijn schouders had gelegd.

Ik wil terug naar die paar minuten op het schoolplein waarin het verleden van ons af was gevallen zonder dat de toekomst al was begonnen.

De tijd stond stil en hield de adem in op een manier zoals ze dat later nooit meer heeft gedaan. Gaat het om het verlangen-het pathetische verlangen als een droom- nog één keer op dat punt van mijn leven te staan en een heel andere richting in te kunnen slaan dan de richting die van mij de man heeft gemaakt die ik nu ben.

"Laten we hier drie tenten bouwen, één voor u, één voor Mozes voor Elia"

citeerde Tiago het Tabor-evangelie voor zichzelf.

Zonder dat hij een keuze had kunnen maken, werd hij door de bus meegevoerd naar de Athabasca gletsjer.

In onze jeugd leven we alsof we onsterfelijk zijn. Het besef van de onsterfelijkheid hangt om ons heen als een dun lint van papier dat onze huid nauwelijks beroert.

Op welk moment in ons leven verandert dat? Wanneer begint dat papieren lint strakker om ons heen te liggen tot het ons uiteindelijk wurgt?

Waardoor krijg je die zachte maar onverbiddelijke druk te bespeuren die ons laat weten dat die nooit meer minder zal worden?

“Toen ze opkeken was Hij alleen en de gloed was verdwenen”

De bus stopte in een soort krater die nog niet zo heel lang geleden volledig door ijs was bedekt en ze stapten een bergje op om de tranende ijsmassa te begroeten. 

Altijd weer waren er groepjes van mensen die tegen betaling op het ijs dicht bij elkaar moesten blijven om niet verscheurd te worden door een “crevasse”.

Een groot stuk muur leek van rotsachtige steen maar de gids legde uit dat de ijsmassa volledig was bedekt met stof en als je eventjes zou krabben aan de zwarte bolster zou een witte ijspit zich etaleren.

Florença en Tiago…?

13 augustus : Jasper

The Maligne Canyon had zijn naam niet gestolen.

De Indianen hadden niet begrepen hoe in de winter het water van Medicine Lake onder de grond wegstroomde in de Maligne River net zomin als de wandelaars begrepen waar het kwintet rustenden gebleven was dat hen boven bij de bus zou opwachten.

De zoekexpedities verliepen fragmentarisch en niet gecoördineerd en tot hun verbazing gebood de gids iedereen op de bus te stappen richting Maligne Lake om daar de geplande boottocht af te werken.

Was dit de "survival of the fittest" en werden de gewonde dieren achtergelaten?

Of was het een weloverwogen beslissing van een goede herder die het parcours voor de reguliere schapen consolideerde en tegelijk een strategie ontwikkelde om de verloren dieren te recupereren.

Een bok van de kudde was zijn wijfje kwijtgeraakt en bood zich aan om als ankerpunt op de parking te blijven wachten tot hij zijn eigen schaapje en daarmee ook de anderen op het droge had.

Het gescheiden koppel vormde ook de smartphone-brug voor het communiceren van elkaars lokalisatie.

De grote groep werd getransporteerd naar Malignant Lake om daar het geplande boottochtje te maken.

De anderen werden nadien opgehaald en konden als bij mirakel nog vijf plaatsen bemachtigen voor de volgende tocht terwijl dit soort reservaties normaal gezien maanden tevoren moest worden vastgelegd.

De outcome gaf de gids gelijk maar de prijs voor de reddingsoperatie, zo zagen sommigen dit, was voor de vijf het missen van de eerste “bear experience”.

De kop was eraf : het zwarte beest (voor de vijf…) werd een fotofeest voor de 15.

Mary Schaffer had zich waarschijnlijk omgedraaid en in haar graf moest ze de fotorun in de Golden Arrow bus hebben kunnen gadeslaan.

Ze had zelf waarschijnlijk honderden keren een beer ontmoet toen ze in het begin van de vorige eeuw het gebied rond Lake Medicine en Lake Malignant exploreerde. Toen ze in 1902 kort op elkaar haar echtgenoot, vader en moeder was verloren, zocht de vrouw uit Pennsylvania een uitkomst voor "peace for herself".

"Meeting of our souls" dacht Tiago : "maar wat heeft deze vrouw begeesterd en gevonden?"

In 1907 ontmoette ze Samson Beaver (lid van de Stoney First Nation) in haar poging om een weg te vinden naar een groot meer in de bergen tussen Jasper en Lake Louise waar ze regelmatig had verbleven met haar echtgenoot.

De exploratie, adoratie en communicatie van wat dit majestueuze landschap had te bieden, werd haar levenswerk en zo vond ze niet alleen peace voor zichzelf maar ook vriendschap en respect van de locals en uiteindelijk het openstellen van deze regio voor de crew van 21 en de rest van de wereld.

Mary Schaffer hertrouwde in 1910 en stierf in 1939.

Het boottochtje voerde naar Spirit Island, een klein streepje land met een paar bomen dat zijn reputatie had verworven als winnende foto voor de jaarlijkse Kodakwedstrijd. Sindsdien werd het plat gefotografeerd.

"Worden vrouwen mooier als ze een missverkiezing winnen? En vooral : worden ze dan niet verwend en vervelend?", vroeg Tiago zich af.

Gelukkig had het eilandje geen zelfperceptie en werden toeristen op afstand gehouden door een staketsel om het niet letterlijk plat te trappen.

Maar ooit zouden er spirituele rituelen hebben plaatsgevonden van lokale Indianen.

En dat leek nu vervangen door spektakelrituelen met platte pads, roze blokjes en lange fallussen om het eiland mee naar huis te nemen.

In het terugkeren kwam het gezelschap de schade opnemen van de bosbranden bij Medicine Lake.

Boze vuurgeesten hadden het magisch meer van zijn garnituur beroofd omdat ze de kern van haar bestaan niet hadden kunnen raken.

Tiago had in het boek gelezen hoe de indianen over eeuwen waren teruggedreven naar reservaten, hoe de blanken geen enkel verdrag hadden gerespecteerd, hoe generaties kinderen waren weggevoerd naar katholieke scholen en daar mishandeld waren en van hun taal en cultuur beroofd.

Maar de First Nations waren in revival, zo zou hij de volgende dagen zelf kunnen ontdekken

Anderzijds hadden de Canadezen in de loop van de laatste jaren zelf de vuurgeesten gemobiliseerd voor het uitroeien van de "mountain pine beatle" die de bomen invadeerde.

Het beestje maakte gangetjes in de boomschors en deponeerde daar zijn larven waardoor een schimmel werd aangetrokken die de waterkantkanaaltjes van de boom verstopte en hem deed afsterven.

Een groot deel van de Canadese bossen was aangetast geweest en na een aanvankelijk succesvolle bestrijding met het verbranden van de getroffen zones, was de ziekte de laatste jaren weer sterk komen opzetten.

Macaber voordeel was dat het hout van een zieke boom blauwachtig kleurde en vooral voor de Japanners een gegeerd goed was geworden op de internationale handelsmarkt.

In een eerste fase waren de bomen nog groen, nadien rood en uiteindelijk helemaal grijs-verdord.

Tiago herinnerde zich hoe op een banale zondagmorgen Florença en hij aan het joggen waren langs de Taag.

Ze liep langer aan één stuk door dan gewoonlijk maar ze bekloeg zich erover dat het veel te vermoeiend was en dat ze dat helemaal niet prettig vond.

Tiago had het niet prettig gevonden dat zij het niet prettig vond en zij vond het niet prettig dat Tiago het niet prettig vond dat zij het niet prettig vond.

Het betekende immers dat wij, gevangengezet in de magische cirkel van jouw dapperheid, er geen recht op hadden ons te beklagen, het recht op klagen was, nog voordat de klacht was geuit, geabsorbeerd door jouw dapperheid.

Koppig liepen ze verder, elk apart, en ze haalden elkaar nooit meer in.

Toen iemand vroeg hoe het mogelijk was dat een klein kevertje zo'n impact had hebben op duizenden hectaren bos, vertelde de gids het verhaal dat er een tiental jaar geleden in Yellowstone wolven waren geïntroduceerd.

De herten hadden, bij gebrek aan een natuurlijke vijand, in de vallei continu de begroeiing weggegraasd en waren nu verplicht onder bedreiging van de wolf het wat kalmer aan te doen.

Hierdoor was er een heel nieuwe flora ontstaan die op zijn beurt een habitat vormde voor andere dieren zoals bevers die dammen bouwden waardoor rivieren van loop veranderden en het landschap anders werd opgebouwd en ingekleurd.

De stralende Weg lijkt donker.

De Weg die voortgaat,
lijkt achteruit te gaan.

De juiste Weg lijkt vol hinderlagen.

Lao Tse-41

"Misschien hebben we een wolf nodig", dacht Tiago bij zichzelf :" of iets of iemand die geruisloos in ons leven binnenstapt en het hele systeem verstoort

Of zo'n valse raaf als van de Indianen die op het eerste zicht destabiliseert en chaos brengt maar waaruit iets nieuws ontluikt.

Misschien was de raaf al gepasseerd.”

En dan was er de rafting!

Geen echte rafting, vond Tiago ook, want geen hoger niveau dan "rapid 2 ", niet zelf peddelen en ingepakt met zwemvest en gele poncho in de kleuren van de rode duivels.

Maar net als iedereen werd hij niet alleen meegezogen door de stroming van het water maar evenzeer door de hilariteit van de groep.

Gelach om elke schep water in iemands broek, dames bezorgd om roekeloze haantjes en het ontluiken van een paar vuile moppentappers.

De verbondenheid in de spirit van de 21 raakte in een stroomversnelling, Raimundo kreeg zijn credentials als onze kapitein.

14  augustus : van Jasper naar Prince George

De kabel had de 21 opgetild tot de The Whistlers, een berg van 2464 m hoog.

De boomloze rotstoendra was net iets teveel beplakt met kortgeknipte graspartijen, groengele bloemperkjes en korstmossen om aan een maanlandschap te denken :

De zon speelde een spel met de wolken wier uitlopers over de rand van ravijn aan je kleren kwamen likken.

Helemaal boven op de berg was Tiago met Telma alleen.

Het was niets minder of meer dan dat, geen verlangen, geen intentie, geen vragen, gewoon het moment zoals het was tussen mist en helder, tussen gisteren en morgen een ogenblik vluchtig in de stroom der gebeurtenissen.

Zen.

Door intimiteit zijn we met elkaar verbonden en de onzichtbare banden zijn bevrijdende boeien. De verbondenheid vereist exclusiviteit. Delen is verraden. Maar het is niet zo dat we slechts één enkel persoon mogen liefhebben. Wat te doen? Regie voeren over de verschillende intimiteiten? Een penibele boekhouding voeren over onderwerpen, woorden, gebaren? Over gedeelde kennis en over geheimen? Dat zou een geruisloos druppelend gif zijn.

Op de weg van Jasper naar Prince George werden ze even uit de bus gelicht en gedropt op een plaats die out of the blue op een tropisch regenwoud leek.

De grote dikke bomen met spaghetti-wortels bleken rode ceders te zijn wier hout werd gebruikt door de First Nation's voor de bouw van hun woningen en gebruiksvoorwerpen.

Raimundo legde uit dat het hier niet ging om naaldbomen zoals sparren die zich via zaden voortplanten maar wel over coniferen met schubben die sporen bevatten waarmee ze zich over grotere afstanden konden verspreiden.

Tiago schrok omdat “Nachtvlucht naar Calgary” was uitgegeven door de “Rode Ceders” waarvan hij op dat ogenblik de betekenis nog niet kon vatten.

's Avonds in het hotel in Prince George was er onverwachts een Japans diner voorzien.

Hij was het niet eens met Raimundo die Darwinisme stelde tegenover christelijk geloof alsof de katholieken vandaag nog geloofden dat God de hemel had geschapen in zeven dagen.

Zijn stelling dat geloof en wetenschap perfect verzoenbaar waren, werd ook geïllustreerd door aan te geven dat Marx' opium voor het volk, Freud's visie op religie als een sublimatie van de libido en indertijd Copernicus en Galilei, het in feite 200% bij het rechte eind hadden gehad maar dat de kerk verkrampt haar eigen geloofsleer gewoon niet had begrepen.

"Mensen vinden God uit omdat ze hem nodig hebben en zich niet kunnen verzoenen met het idee van sterfelijkheid!", klonk de repliek van Marcelo die mee in het debat dook.

Tezamen met het vlees en de groenten op de centrale kookplaat, rolden de argumenten over tafel waarbij men zich kon afvragen of men echt iets van

mekaar wou leren dan wel zijn eigen kennis en standpunten wou etaleren zoals in het boek stond geciteerd:

De stroom van gedachten, beelden en gevoelens die voortdurend door ons heen gaat, die sterke stroom heeft zo’n geweldige kracht dat het een wonder zou zijn als hij niet alle woorden die iemand anders tegen ons spreekt met zich mee zou sleuren en aan de vergetelheid prijs zou geven   als ze niet toevallig bij de eigen woorden passen.

Heb ik ooit werkelijk naar iemand anders geluisterd? Hem met zijn woorden in me opgenomen zodat mijn innerlijke stroom van richting verandert?

De jongleershow van de kok achteraf mislukte een beetje maar de avond kon niet meer kapot.

15  augustus : van Prince George naar Smithers

Op weg naar Smithers dacht Tiago dat men een fort ging bezoeken.

Hij had bewust verzuimd het reisprogramma in detail door te nemen omdat hij reizen een beetje beschouwde als een avontuur waarvan je best niet op voorhand wist of programmeerde hoe het zou verlopen.

En zeker nu hij eindelijk de moed had gehad om zijn functie als directeur neer te leggen, moest elke stap in het nieuwe traject doordrenkt zijn van diepte en verwondering om van daaruit iets nieuws te laten emaneren.

Fort St James was dus geen versterkte burcht waar de blanken zich verdedigden tegen de indianen of omgekeerd maar een handelsvesting aan een meer dat het centrum had gevormd voor de pelshandel in West Canada.

Bij de kolonisatie door Europese mogendheden bleek bont het ruilmiddel bij uitstek (en ook zowat het enige) waarmee oorspronkelijk de Indianen en op hun beurt ook de Engelsen en Fransen handel konden drijven met het Europese continent.

Zowat alle huiden van bevers, marters, vossen, nertsen en zelfs beren werden in Fort St James verzameld om van daaruit verdeeld te worden over de hele wereld.

Het transport begon op het meer ernaast en werd gevolgd via een ingewikkeld parcours van waterlopen, stukken over land tot aan de Pacific Coast om vandaaruit met grote boten via Vancouver tot helemaal langs de westkust van Amerika rond Ushuaia naar de Atlantische oceaan te draaien en zo Europa te bereiken.

Een poging om het pelsenvervoer over land naar Oost-Canada transporteren en van daaruit naar Europa bleek om verschillende redenen niet haalbaar en de North West Compagnie werd uiteindelijk overgenomen door zijn grote concurrent, de Hudson Bay Company die op die manier heel de bonthandel in Canada controleerde.

Een lokale gids legde ons uit dat tegenwoordig de vraag naar bont fel was afgenomen maar dat het vooral de geurklieren waren van de beestjes die door cosmeticabedrijven werden ingekocht.

We moesten allemaal naar buiten om een snuif op te vangen van het sebum van het stinkdier door te ruiken aan een klein flesje dat volledig afgesloten bleef.

Tiago rook niets.

Hij werd echter wel bevangen door de smell van het verhaal van een First Nation in een ander gebouwtje van het complex die vertelde hoe haar ouders en grootouders en hogerop, weggerukt waren uit hun gezin, in internaten opgesloten met het verbod. hun taal te spreken of zelfs als siblings met mekaar te converseren op straffe van slagen.

Tiago vermoedde dat verkrachting niet ver uit de buurt moest zijn geweest.

"Ik was zo beschaamd dat mijn huid een donkere kleur had."

Na enige aarzeling vertelde ze dat ze tot voor 10 jaar alcoholverslaafd was geweest, dat ze daarmee was gestopt en zich inzette om anderen te helpen om dezelfde weg te gaan die zij was ingeslagen.

Het had haar enorm geholpen dat ze daar in Fort St. James bezoekers kon rondleiden in de geschiedenis van de streek die ook haar geschiedenis was als Carrier-indiaan.

De naam van deze Indianenstam verwees naar de praktijk waarbij de weduwe van een overleden man twee jaar later het lijk terug bovenhaalde, ontdeed van het resterende vlees en de botten op haar rug droeg.

Het zou zeven generaties duren vooraleer de wonden van het verleden zouden zijn geheeld, zo gaf ze aan.

In haar perceptie waren ze nu halfweg en toen iemand van de groep vroeg vanwaar die zeven kwam, bleef ze het antwoord schuldig.

"I feel a lot of energy in this group", zei ze plots enigszins verschrikt.

Voelde ze zich bedreigd? Was het haar appreciatie voor de belangstelling en aandacht voor haar betoog?  Was het een afsluiter?

In elk geval, dacht Tiago, dat dit de enige zin was die niet behoorde tot haar klassiek repertoire dat ze vermoedelijk al tientallen keren had opgevoerd.

Het was alsof haar diepgewortelde schaamte was ingepakt en opgepoetst tot een ontroerend indianenverhaal waarvan ze had ervaren dat het haar toehoorders naar de keel greep.

Enkel die laatste wat schimmige uitdrukking, maakte zich los van het beeld dat de blanke zichzelf en de indiaan had toebedeeld: schuldgevoel en spijt om flarden van respectloze kolonisatie, nu goedgemaakt door tolerantie en respect voor de historische cultuur van de First Nation's en in extremis de succesvolle integratie ervan.

Was het daarom dat de Canadese overheid een gegarandeerd inkomen had voorzien voor alle First-Nation's die niet wegtrokken uit hun reservaat?

Tegenstanders hadden de unfairheid benadrukt tegenover de andere Canadezen die voor hetzelfde inkomen hard moesten werken en anderen wezen op verloedering en verslaving die het gevolg waren van deze hypertolerantie.

Het deed hem denken aan de Canadese dokter, zo stond in het boek, die had meegewerkt aan de deportatie van de kind-indianen en nadien een hevig bewonderaar was geworden voor hun cultuur en hun leven in het woud en de bergen tussen de beren ging delen.

"Heb ik het voor hen gedaan? Was het zo dat ik hun belang wilde zodat ze menswaardig konden leven? Of heb ik het in werkelijkheid voor mijzelf gedaan om mijzelf als een goede arts en open minded mens te kunnen zien die er toe in staat is zijn racistische gevoelens aan de kant te zetten?

De geest is een charmante plaats waar zich het zelfbedrog afspeelt, samengesteld uit mooie bezwerende woorden die ons een ongeschokt vertrouwen in onszelf voorspiegelen, een inzicht in onszelf dat ons ervoor behoedt door onszelf te worden verrast."

Met dank aan :

-Pascal Mercier, auteur van "Nachttrein naar Lissabon"
-Insight Guides Canada
-Philippe, onze gids van "Anders dan Anders" van wie ik veel heb geleerd

-mijn mede-Canada-reizigers omwille van de prachtige trip tesamen, hun inspiratie en foto's