De geur van Ethiopië deel 1

"I like the smell of Afrika in the morning".

Na een veel te late drink en een veel te korte nacht was rond 5u30 de sunrise over Addis in mijn raam binnengevallen.

.

Er was één woordje veranderd in de beroemde quote van de Amerikaanse kolonel Kilgore in Coppola's "Apocalyps now" nadat hij de dag voordien een Vietnamees dorp had platgebrand : "I like the smell of napalm in the morning".

Het was niet toevallig dat Broca mij deze oorlogstaal als inspiratie had meegegeven.

Welke woorden hebben we om de geur van Afrika te beschrijven? Of die van Ethiopië in zover dat hij ervan verschilt?

Als we de geurbron als uitgangspunt nemen, leidt onze nasale prikkeling langs dampende houtskool vuurtjes, vliegenbemest vlees, tropische kruiden op stinkende marktjes, eucalyptusdamp of langs geraffineerd parfum voor verleidelijke zwarte madammen hier en daar vermengd met een vleugje muggenmelk van blanke toeristen.

Het is weinig waarschijnlijk dat al deze ingrediënten mijn neus naar binnen waaiden maar vermoedelijk wordt ons olfactorisch systeem getriggerd door een paar van deze bestanddelen die via het hypothalamus-geheugen worden aangevuld met impressies uit vroegere Afrikareizen in Kongo, Rwanda, Burundi, Brazzaville, Senegal, Liberia en Ivoorkust.

Ik rook Afrika zoals je ruikt aan een grote Bordeaux maar het was mijn ambitie om in de volgende twee weken de streek en eventueel zelfs het kasteel en het jaartal zo fijn mogelijk te discrimineren.

Wat maakte Ethiopië in Afrika zo speciaal?

Als oorlogsjournalist voor de Vlaamse Televisie had men mij gevraagd om een reportage te maken over de toenemende spanningen in Ethiopië.

Nieuwsberichten hadden in de voorbije maanden gewag gemaakt van verschillende betogingen tegen het regeringsbestuur en bij deze demonstraties waren tientallen doden gevallen.

Het recente geweld begon enkele maanden geleden nadat een religieus festival uit de hand was gelopen toen betogers politieke slogans riepen en er een stormloop ontstond. Hierbij kwamen minstens vijftig burgers om het leven.

Het protest richtte zich ook tegen buitenlandse bedrijven waarin vernielingen werden aangericht.

De protestbeweging in Ethiopië kwam in de internationale aandacht toen marathonloper Feyisa Lilesa, die zilver haalde in Rio de Janeiro, met gekruiste arme over de streep kwam.

Twee weken voordien had premier Desalegn de noodtoestand uitgeroepen voor zes maanden om de toestand onder controle te krijgen.

Samen met cameraman Yannick en producer Caroline was ik de avond voordien vanuit Brussel via Frankfurt en Jeddah iets meer dan een uur te laat in Addis Abeba geland.

De visumprocedure en het wisselen van euros in birrs was Afrikaans traag verlopen als een heen-en-weer processie van bureau naar bureau maar het was pas toen Yannick zijn televisiecamera van de transportband haalde, dat het lome wat ingezakte douane-mannetje plots hevig begon te gesticuleren.

We hadden gehoord over het sluiten van niet-regeringsgezinde media en men wist maar al te goed dat buitenlandse journalisten op hun scherpst beginnen staan als hun collega’s de mond gesnoerd worden.

Het systeem was hierop voorbereid en had ondubbelzinnig een alarmprocedure ontwikkeld die nu door het mannetje in "code rood" werd gezet.

Er volgden meer uniformen en meer strepen en politiegekakel in een taal die achteraf Amharisch bleek te zijn.

We deden alsof we niet begrepen wat het probleem was terwijl we van de eerste minuut direct doorhadden waar de Ethiopische klepel hing.

Het dovemansgesprek mondde uit in een totale patstelling tot een Engels sprekende official ons duidelijk maakte dat we de spelregels grondig hadden overtreden.

We stonden op het punt om de Belgische ambassade in te schakelen doch een telefoontje met het VRT-bestuur, leerde ons dat het een “lost case” was geworden.

We leverden al onze zware TV-apparatuur in en hielden onze smartphone-achtige devices vastgeplakt in onze zak.

En toen we plechtig beloofd hadden dat we geen televisieprogramma zouden maken, noch een artikel schrijven in een Belgische krant of weekblad, lieten ze ons met enige tegenzin vertrekken.

We zouden een blog maken over onze "discovery", zo hadden we met elkaar afgesproken, en dat was nu net hetgeen we niet hadden moeten aftekenen.

Wanneer u dit leest, dan weet u dat we onze journalistieke missie uiteindelijk met succes hebben vervuld.

De driver had ons gevraagd om zo vroeg mogelijk te vertrekken omwille van de "traffic jams"  want na een rit van meer dan 500 km zouden we die avond overnachten in de hoofdstad van Amhara-gebied, Bahir Dar, gelegen aan de zuidzijde van het Tanameer.

Caroline was niet opgezet met het feit dat haar vertrouwde orange juice was vervangen door mangosap, dat er eerst geen glazen waren, dan wel kopjes maar geen koffie.

Yannick vond het wel niet erg dat zijn gevraagde "sunny-side-up" op zijn bord was geland  als een "sunny-side-down" en ik vond dat, afgezien van deze kleine details, de breakfast al bij al vrij “American” was en dat ze maar beter goed konden ontbijten omdat niemand echt goed wist wat er culinair in de highlands te verwachten was.

We vertrokken in noordelijke richting door gebied van de Oromo die enkele maanden voordien de kat de bel aangebonden hadden tegen het Addis-bestuur onder sterke controle van de Tigray, een stam uit het noorden, die 5% van de Ethiopische bevolking uitmaakt.

Zij hadden een belangrijke rol gespeeld bij het verdrijven van de communisten in 1991 en sindsdien domineerden ze het centraal gezag in Addis Abeba.

De Oromo zelf maken 34 procent uit van de totale Ethiopische bevolking.

Hun regio ligt ten zuidoosten en ten westen van Addis Abeba en ze voelen zich op economisch vlak uitgesloten van de economische boom die de hoofdstad de afgelopen jaren volledig heeft veranderd.

In die optiek voeren ze al jaren oppositie tegen het centrale regeringsbestuur dat altijd werd gedomineerd door andere stammen.

Van oorsprong zijn het nomadische herders en landbouwers die in de 16-de eeuw vanuit Kenia Ethiopië zijn binnengetrokken.

Onderweg had onze crew tal van kleine “agricultural compounds” opgemerkt met traditionele lemen hutten typisch voor deze volksstam.

We hielden er even halt en werden voor een drink ontvangen in de “woonkamer”.

Bij het oversteken van de Blauwe Nijl, zouden we binnenrijden in het land van de Amhara, een stam bekend om zijn grote krijgers en bekwaam bestuur.

Ze maken 27% uit van de bevolking en leven op de centrale hoogvlakte ten noorden van Addis Abeba.

Zij hadden sinds 1270 het land gedomineerd op cultureel en politiek vlak en waren erin geslaagd hun taal als de officiële Ethiopische landstaal te doen erkennen.

Omwille van deze dominantie waren ze niet altijd graag gezien door de andere tribale groepen die hen soms als interne kolonisten beschouwden.

Heel wat keizers zoals ook Menelik II en Ras Tafari waren van hun kweek.

Ze hebben een grote traditie in landbouw en het merendeel van de Amhara-bevolking is christelijk hoewel er ook een minderheid moslims wonen.

De weg was voor Afrikaanse normen tot dan toe weergaloos geasfalteerd maar bij het afdalen naar de Blauwe Nijl Kloof hadden de weggespoelde grond en zandverschuivingen van het wegdek een Strade Bianche gemaakt.

Een oude en een nieuwe brug hadden Oromo- en Amhara -land met elkaar verbonden.

Vlak voor en na de oversteek was er nogal wat gedoe met politie- en legeruniformen die bussen en auto's tegenhielden met Wayne Rooney als lachende getuige.

Het was niet duidelijk wie wie vertegenwoordigde maar westerlingen zouden worden met rust gelaten, had de driver ons gezegd, en zijn statement werd zonder problemen bevestigd.

Eenmaal terug op de hoogvlakte werd het team vergast op een landschap van vierkante veldjes van koren en bloemen die als een lappendeken tegen de heuvel waren aangeplakt.

 Bavianen supporterden langs de weg.

Bahir Dar lag in de oranje zone op de kaart van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Dit impliceerde dat, trouwens ook vanuit België, aangeraden werd om alleen noodzakelijke reizen te maken.

Dit zou ook het punt zijn waarop je reisverzekering verstek laat gaan omdat je, ondanks een negatief reisadvies, toch het betrokken gebied hebt betreden.

Yannick hunkerde naar de eerste sporen van woeligheid terwijl Caroline deed wat van haar als vrouw verwacht werd : zich ongemakkelijk voelen en de twee mannen aanmanen tot voorzichtigheid.

ik hoopte toch wat "bezwarend materiaal" te kunnen verzamelen maar liefst vanuit een gevaarloze positie.

Barir Dar was de hoofdstad van de Amhara provincie maar eens ik het voorgeborchte van het Kuriftu Resort was doorgewandeld, waande ik mij in een zwembadvakantie met zicht op “Lake Tana” dat evengoed de Rivièra had kunnen zijn.

Toen we ‘s anderendaags tijdens een tochtje op het meer de papyrusbootjes voorbijvaarden, werd de kloof met de Monegaskische jachten meteen weer tot oneindig uitgediept.

We bezochten op een pensinsula het Ura Kidane Meret Monasterium dat zich op een half uur lopen van de oever diep in het woud had weggestoken.

Het rotsblokkenpaadje liep langs souvenirwinkels, koffiehuisjes en aanklampende kinderen die een stylo vroegen of iets wilden verkopen.

Het monasterium bestond uit drie delen: aan de buitenkant de muziekzone, dan de plaats voor gebed en helemaal vanbinnen -alleen toegankelijk voor monniken- het Heilige der Heilige.

Zonder schoenen raakten Yannick, ik en ook Caroline (wat niet zou gelukt zijn in de andere monasteria’s, zei de gids) toch tot aan het tweede niveau.

We werden overvallen door een felkleurige wat naïef geschilderde wandbekleding die het Heilige der Heilige omsloot.

Het monasterium was van de 14e eeuw, de schilderijen van twee eeuwen later behalve de onderste rij die men in de 19e eeuw had gerestaureerd omdat mensen er vanuit een religieuze aspiratie, te veel hun handen op hadden geplakt.

Wanneer een gids je langs de mythologie voert van Mohammed, Boeddha of de Hindoegoden, raak je snel verdwaald als in een surrealistisch schilderij van Dali maar de Bijbelse tafereeltjes van Abraham, Isaak, Mozes Maria, Jezus en de apostelen gingen er als koekebrood in.

We hadden hem heel goed zelf kunnen uitleggen hoe Jezus in Kanaän water in wijn had veranderd ook al geloofden we dat zelf niet helemaal.

Het was niet helemaal duidelijk wat hij zelf allemaal geloofde en als hij begon over aanvullende Ethiopische boeken bij het Oude en Nieuwe Testament, waanden we ons even op het niveau van Sinterklaas en Zwarte Piet.

Maar toen de gids zich eerbiedwaardig door een monnik liet zegenen, begrepen we dat zijn geloof en zijn respect voor de waarden die hij had meegekregen evenals de sereniteit van het huis dat we bezochten, geenszins moest onderdoen voor de religieuze uitstraling van een kathedraal of een moskee, wel integendeel.

Toen even later een gesluierde moslimvrouw ons pad doorkruiste, leek het bizar dat de breuklijn van identiteiten in dit land blijkbaar meer was geënt op etnische stammen dan religieuze wortels.

Het was ooit anders geweest.

Reeds van in de 13e eeuw ontstonden er spanningen tussen christelijk Ethiopië en de moslimemiraten van Ifat en Adal.

Op het einde van de 15e eeuw, verklaarde de charismatische moslimleider Mahfuz de Jihad tegen christelijk Ethiopië.

Keizer Lebna Dengel kon Mahfuz’ militaire intrusie pas stoppen met een overvloedig aanbod van Ethiopische slaven en vee.

Het was uitstel van executie.

Ibrahim al Ghazi of Ahmed Gragn de Linkshandige, zette de Jihad van Mahfuz verder en versloeg de Ethiopische keizer in 1529.

Met de steun van de Turken en Zuid-Arabië veroverde hij enkele jaren later heel Oost en Zuid Ethiopië.

Wanhopig riep Lebna Dengel de zoon van de Portugese ontdekkingsreiziger Vasco de Gama te hulp en het was vlakbij het Tanameer dat het hoofd van Don Cristovao van zijn lichaam werd gescheiden.

Uiteindelijk duurde tot 1543 tot de nieuwe Ethiopische keizer Galawdewos samen met de Portugezen Ahmed kon verslaan.

Toen in het begin van de 17e eeuw, de Oromo-stam vanuit Kenia naar grote delen van Ethiopië migreerde, zochten verschillende Ethiopische keizers steun bij de Portugese jezuïeten.

De prijs was de adoptie van het Europese katholicisme ten koste van de christelijk-orthodoxe traditie wat maar weinig werd gesmaakt door de bevolking.

Uiteindelijk leidde dit tot een burgeroorlog die pas ophield toen de nieuwe keizer Fasiladas de Jezuïeten buitengooide en alle buitenlanders verbood om nog een voet te zetten in zijn keizerrijk.

In 1636 installeerde hij een nieuwe hoofdstad, met name Gonder.

Op dit ogenblik bestaat 63 % van de Ethiopische bevolking uit orthodoxe christenen, 34% uit moslims met nog 3% joden (Falasja’s), protestanten en animisten.

De gele kleur van hun vlag verwijst naar religieuze tolerantie, rood naar het bloed dat vloeide voor de bescherming van hun onafhankelijkheid en groen naar vruchtbaarheid.

De Ethiopiërs hebben voorlopig de symboliek van hun vlag wel waargemaakt behalve dan de gele ster op een blauwe achtergrond in het midden die verwijst naar éénheid binnen diversiteit en vrede.

Het zou spoedig duidelijk worden dat hier nog werk aan de winkel was.

Tijdens een autorit die namiddag, langs een onmogelijke "bumping road" merkten we dat een sterk verankerd christelijk geloof geen voldoende hefboom was om armoede te bestrijden

De winkelstraat van Tis Abay was omzoomd met kleine landbouwbedrijfjes waar men boter, honing, peper en zout produceerde of hout en andere handelsgoederen verkocht of transporteerde op een vrouwenrug naar Bahir Dar.

De etalagepoppen en de heupstukken van de plaatselijke Louis Vuitton konden niet op tegen de schoonheid van Ethiopische Amhara's die soms half verborgen onder een paraplu, voor ons heen en weer defileerden.

De mannen hielden bamboestokken vast, soms karig versierd met gekleurde banden die potentieel in staat waren zich te transformeren tot wapen doch eerder dienden om op te leunen bij een praatje met de “guys”.

De orthodoxen hielden het bij de staf van Mozes waarmee die het water van de Rode Zee bedwong.
Een lijkstoet trok voorbij.

Dat hier in de lucht en elektriciteitsnet hing, was niet verwonderlijk wanneer onze crew een half uur later neerkeek op de electriciteitscentrale die haar energie verwierf van het aftappen van 3/4 van het water van de Blauwe Nijl.

Daardoor waren de echte watervallen in hun volle breedte geamputeerd en het water spuwde zich erg gefragmenteerd over een drietal parallelle lijnen.

Samen met de zon projecteerden ze een regenboog en waren ze decor voor twee rustieke bruggetjes, één gebouwd in de 17e eeuw door Portugezen (als eerste om de Nijl te overspannen) de tweede een hangbrug over de Alatarivier waar een ezel zijn baasje behoorlijk op de zenuwen werkte.

Op de terugweg naar Bahir Dar, werden we plots tegengehouden door een groep van Amhara jongeren die een lint hadden gespannen over de hele breedte van de weg om ons te doen stoppen.

Yannick keek onmiddellijk of ze bewapend waren terwijl de driver vertraagde en zelfzeker met zijn stamgenoten begon te discussiëren.

Caroline werd gerustgesteld doordat ze begonnen te lachen en tien seconden later was het incident vergeten

"Naughty boys", mompelde de chauffeur en we begrepen dat de Amhara-rebellie nog niet was uitgebroken.

Boven een vuilnisbelt cirkelden cohorten van wauwen, kapgieren en ooievaar-marabou’s.

Ze voedden zich met het afval dat de Ethiopiërs konden missen.

“Wie krijgt de kruimels van de rijkgevulde tafels met onze westerse contreien?”, dacht Yannick luidop.

Op weg naar Gondor, de volgende dag, passeerden we een kerkdienst en een lokale begrafenis, een "welriekend" marktje en een kinderfeest..

Yannick hield de wit geklede orthodoxen voor moslims te meer daar de twee en een half durende gebedsdienst over de hele buurt werd gemegafoond met dezelfde klanken als in de Arabische steden waar hij was geweest.

Onderweg naar Gonder kwamen we een fallische rotsblok tegen die ooit vanuit een vulkanisch gerommel naar boven was geduwd.

"Het gerommel op de Ethiopische Hoogvlakte staat ver van de vuurspuwende oorlog in Syrië en Irak waar de breuklijn tussen sjiieten en soennieten een groot deel van het Midden-Oosten lijkt te desintegreren”, zei Yannick.

“En hierbij Russisch-Amerikaans-Europese wrijvingen mee invadeert " vulde ik aan.

“Maar in de voorbije maanden was Gonder toch wel het middelpunt van het verzet van de Amhara tegen de bonzen van Addis”, dacht Caroline te hebben gelezen.

“In de traditie van die Fasilidas 400 jaar voordien”, vulde Yannick aan : “die zijn pa opvolgde, de Jezuïeten terug naar Europa stuurde en de Ethiopische touwtjes stevig in handen nam.”

Zijn paleis had hij laten ontwerpen door een Indische architect, vertelde later de gids, en het vertoonde een ongewone mengeling van Indische, Portugese, Moorse en Islamitische invloeden.

Het gelijkvloers werd gebruikt als eetkamer en receptieruimte, het eerste verdiep als gebedsruimte en op de tweede verdieping bevonden zich de slaapruimte en de uitkijktoren van waar hij een zicht had tot aan het Tanameer.

De Davidster verwees naar de joodse traditie van Salomon waarvan ook Fasilidas overtuigd was een afstammeling te zijn.

Later nam elke nieuwe koning het paleis van zijn voorganger in gebruik maar bouwde er tevens nog één extra bij.

De gids bracht ons ook bij Fasilildas Bad, een tweetal km verderop, dat één keer per jaar vanuit een cisterne verbonden met de rivier volledig gevuld werd met water.

Men viert er dan de doop van Christus in de Jordaan door zich onder luid gejoel massaal in het gelegenheidszwembad te storten.

De Debre Berhan Selassie Kerk bleef van verwoesting gevrijwaard door een zwerm (goddelijke) bijen die de Soedanese Dervishes in 1880 wegjoegen toen die de kerk wilden verwoesten.

Het kindergezang in de ruimte naast de kerk herinnerde mij aan de "lering" voor mijn eerste communie.

Yannick en Caroline hielden het bij een puur inheems Ethiopisch fenomeen waarbij ik hen, wat het instrument betreft, gelijk gaf.

Gonder werd in 1636 de eerste permanente hoofdstad sinds Lalibela.

Het huisvestte magnifieke paleizen, prachtige tuinen en uitgebreide plantsoenen

De hofhouding was Versaillaans en in het begin van de 18e eeuw gingen de machthebbers ten onder aan intriges, samenzwering en moorden.

Het Gonder kingdom desintegreerde als in een Shakespeariaans drama.

De provincies kwamen in opstand en tussen 1784 en 1855 waren de keizers nauwelijks meer dan een "puppet on a string" in de handen van rivaliserende feodale edellieden en hun zwaar bewapende legers. Chaos en burgeroorlog werden de norm.

“Je kan de opkomst en ondergang van Gondar inderdaad vergelijken met de val van de Bourbons en de Franse Revolutie ", gaf Yannick aan: "maar In Europa was het eerder een idee, een stroming, met name de Verlichting en het Liberalisme, die enigszins antireligieus de Middeleeuwse monarchieën aan het wankelen brachten of termineerden op de guillotine.”

“Maar ook hier waren vadsigheid, decadentie en intriges de oorzaak van de val van de Ethiopische Keizer “aldus Caroline.

“En het duurde 100 jaar vooraleer keizer Theodorus een ééngemaakt Ethiopië terug op de kaart kon zetten", vulde de gids aan, net toen we zijn standbeeld bij onze terugkeer passeerden.

Als jonge gast met de naam Kasa Hailu, had hij na een opvoeding in kloosters zich geamuseerd met het herverdelen van goederen tussen rijk en arm in een soort "Robin Hood" achtig avontuur.

Populist avant la lettre, begon hij de ene na de andere machtsrivaal te elimineren tot hij in 1855 zichzelf kroonde tot  keizer Theodorus II.

Hij herenigde het Ethiopische volk, richtte een nationaal leger op en een groot wegennetwerk alsook een programma van landhervorming.

Hij voerde het Amhaars in als officiële taal waarbij het geschreven Ge'ez (te vergelijken met een soort Latijn voor West-Europa) werd vervangen als geschreven taal.

Toen hij onvoldoende steun kreeg van de Britten voor zijn hervormingsprogramma tegen een groot deel van de bevolking in, overspeelde hij zijn hand toen hij enkele Engelsen in de gevangenis wierp.

Wanneer de Britse troepen een alliantie sloten met rebellerende Ethiopische edellieden, schoot Theodorus een kogel door zijn mond liever dan zich over te geven.

Na een korte machtsstrijd nam Kassa Mercha van de Tigrey-stam de keizerlijke scepter over als emperor Johannes voor de volgende 17 jaar.

In tegenstelling tot Theodorus steunde Johannes de Kerk en had hij meer begrip voor de autonomie aspiratie van de lokale machthebbers.

Toen de Italianen na de opening van het Suez-kanaal in 1869 het huidige Eritrea binnenvielen, zocht Johannes tevergeefs steun  bij zijn vrienden de Britten.

Intussen kreeg hij een tweede front op zijn bord vanwege de Dervishes die Soedan hadden veroverd en uiteindelijk Gonder in 1888 waren binnengevallen.

Op het moment dat Johannes hen ging verslaan in Kalabat werd hij dodelijk getroffen door een kogel van een sluipschutter.

Zijn opvolger keizer Menelik II, koning van Shoah, sloot een vredesverdrag met de Italianen waarbij hij afstand deed van Eritrea.

We werden een eeuw verder in de tijd gevoerd toen we het amfitheater voorbijreden  waar de communistische “Derg” in de jaren ’80 hun toespraken hielden.

Enkel een paar koeien bleken nog belangstelling te hebben voor de site.

Misschien hadden ze beter een mooi kasteel gebouwd…

Het was met deze geschiedenissen in het achterhoofd dat we een glas wijn dronken op het terras van het Goha Hotel met nice view op Gonder.

We hadden er een afspraak met een Amhara militant

"De mechanismen die koninkrijken, totalitaire regimes of zelfs democratische staten doen desintegreren zijn niet zoveel verschillend", begon Caroline resoluut :
"maar de breuklijnen in een land of maatschappij zijn niet altijd dezelfde : etnisch, ideologisch, religieus of zelfs de sympathie voor een voetbalploeg kan kleine oorlogjes veroorzaken."

"Hopelijk zijn dit hier in Ethiopië niet  de prodromen van een volgende desintegratie", vulde ik aan : "want het begint altijd met discussies, betogingen en stakingen en voor je het weet, zit je in de logica van aanslagen en burgeroorlogen, liefst nog gesteund door lachende derden van buiten die van het conflict misbruik willen maken om hun positie te versterken."

"Ja. ", antwoordde Caroline: "de regering van Addis Abeba heeft al beweerd dat er militaire steun is voorzien vanuit Egypte aan de rebellerende stammen."

Onze informant luisterde gespannen en leek wat geïmponeerd door onze snelle start.

Na een tijdje vroeg hij of Brussel de hoofdstad van Europa was, en ik begon een heel verhaal over het kruispunt tussen de Latijnse en Angelsaksische culturen, de centrale ligging maar ook de onbeduidendheid van België in relatie tot de grote jongens Frankrijk Duitsland en Engeland en het multicultureel karakter van de Belgische hoofdstad.

Met het doel een soort "common frustration " te evoceren bij de man, bracht Yannick de aanslagen in Zaventem en de Brusselse metro in herinnering en de desastreuze gevolgen voor de geloofwaardigheid en ook het toerisme in ons land.

Hij vergeleek alarmfase drie in ons land met de noodtoestand in Ethiopië en de man begon met het klassieke zinnetje dat steevast op onze crew werd afgevuurd wanneer we iemand vroegen hoe de situatie in Ethiopië was: "They're busy to arrange it!"

"Wie is busy en wat er "gearranged?" vroeg Yannick. "Het gaat hier toch om stammentwisten, de Oromo en de Amhara tegen de Tigrey die het in Addis voor het zeggen hebben.”

De man zweeg en begon over iets anders.

"Weet je", zo sloot hij toch weer aan bij de vraag van Yannick: "dat er in Mekele zestig nieuwe fabrieken staan en in Gondor twee?

De Tigrey gedomineerde regering zorgt alleen voor zijn eigen stam en dat geeft ongenoegen bij de anderen.

De Oromo die rond de hoofdstad leven, zien hun land meer en meer opgeslorpt door de expansie van Addis Abeba zonder dat ze daar een fatsoenlijke compensatie voor krijgen.

En de grenzen tussen de Tigrey provincie en het Amharaland schijnen progressief te fluctueren in zuid-westelijke richting.

Dat zijn de zaken die mensen boos maken en dan vergeet ik nog de corruptie waarbij de strafmaat kleiner is dan hetgeen de corruptie aan winst oplevert.

In zo'n systeem worden mensen gefrustreerd en soms wanhopig waardoor ze extreme dingen doen."

"Ja dat begrijpen we", antwoordden we in koor, enigszins verrast door de scherpte van zijn analyse en de plotse voortvarendheid waarmee hij ons dit vertelde.

"Weet je”, zei de man alsof hij onze gedachten las: "als Ethiopiërs hierrond mijn Engels zouden begrijpen, riskeer ik voor zo'n uitspraken in de gevangenis te geraken. De noodtoestand die ze hebben uitgeroepen, stipuleert onder andere dat men zomaar mijn huis kan doorzoeken en mij zonder vorm van proces oppakken en voor onbepaalde tijd in de gevangenis steken. Ik vertel jullie dit omdat ik jullie vertrouw."

"Maar wie is eigenlijk wat aan het regelen?" drong Caroline nog eens aan: "Die mensen in die bamboe-lemen huizen kunnen toch niet voor zichzelf opkomen. Is er iemand die hen vertegenwoordigt?"

"In theorie zijn de verschillende strekkingen van het Ethiopische volk in het parlement vertegenwoordigd maar het zijn alleen de jaknikkers en de pionnen van de regering die toegelaten worden om democratisch de leiding van het volk gelijk te geven. Wie niet akkoord is wordt uitgeschakeld, soms letterlijk.

Wanneer, zoals bij de laatste verkiezingen, de regeringspartij honderd procent van alle zetels wint, zou dat bij de machthebbers toch een belletje moeten doen rinkelen "

"En vrije meningsuiting?" vroeg Yannick.

"Er is de Ethiopische staatstelevisie, er is de regeringsvriendelijke "Voice of Amerika" en zoals jullie zelf al hebben gemerkt : het Premier League football moet de jongeren in hun rode Manchester-truitjes doen vergeten hoe uitzichtloos hun situatie is. Weet je waarom ze zo revolteerden tegen de Nederlanders die hier in Ethiopië investeerden in de bloemenindustrie?"

We knikten van nee.

We wisten dat de bloemenkwekerij van Esmeralda niet alleen was in brand gestoken, maar dat betogers er urenlang hadden rondgelopen om alles systematisch te vernietigen en spullen te stelen.

"Omdat alle key posities in deze bedrijven worden ingenomen door Nederlanders en enkel het uitvoerend werk is voor Ethiopiërs en - ik moet u niet zeggen - dat de overgrote profit van deze business richting Nederland gaat.”

We voelden ons enigszins opgelucht dat we hier niet in de brokken deelden met ons Kongo-verleden wat ongemakkelijk in onze nek.

Met de tocht vanuit Addis door Oromogebied langs de Blauwe Nijl en het Tanameer en op visite in de belangrijkste Amhara steden Bahrir Dar en Gondar, hadden we niet alleen meer dan 3 eeuwen Ethiopische geschiedenis doorlopen maar waren we ook de oranje steden van onze ambassade gepasseerd.

In Debark moesten we ons inschrijven voor toegang tot het Simien Nationaal Park en enigszins beteuterd kwam onze gids ons vertellen dat we ons wat moesten samenpersen op de achterbank want een onverwachte gast bleek ons te zijn opgedrongen. Een wat verschrompeld, blauw mannetje met een geweer bijna groter dan hemzelf, zou ons escorteren op onze gevaarlijke tocht door het Simien-gebergte.

Ook Al Qaeda had in Afghanistan de traditie om zich in de bergen te verschansen, wist Yannick, maar al na een paar honderd meter trekking, hadden we door dat het ging om een economische kruimel voor de lokale bevolking.

We bevonden ons even hoog als op het hoogste skistation in de Franse Alpen en werden door een cohorte gelada-aapjes getrakteerd op adembenemende “scenaries” 

De dieren zijn verwant aan de bavianen, ze eten gras en komen alleen voor in de Simien Mountains.

De gids vertelde ons hoe de aapjes elke nacht gingen slapen tegen de loodrechte wanden van de klif om zich te beschermen tegen luipaarden en hyena's. De aapjes hadden zo’n stevige nagels en waren zo bedreven in dit soort rotsklouteren, dat hij nog nooit een dier beneden dood had teruggevonden.

Op één of andere wijze had de Schepper elke diersoort van kwetsbaarheden en troefkaarten voorzien met als resultante een soort ecologisch evenwicht waarbij de verschillende diersoorten elkaar met hun vaardigheden en voordelen in evenwicht hielden.

Wat waren de troeven van de 90% kleine landbouwers of  van de achtjarige schaapherders zonder onderwijs, tegen de hyena's van Addis Abeba?

Met dank aan :

-Jean-Bernard Carillet, autuern Lonely Planet

-Mohammed Adem, onze chauffeur en gids www.awesomeethiopiatour.com

-Karin Haustermans, mijn co-fotograaf en (reis)partner