Trump in Teheran

Waarom had de Iraanse president Hassan Rouhani zijn Amerikaanse ambtsgenoot Donald Trump in Iran uitgenodigd?

Voelde Iran zich geïsoleerd in de conflicten met de Arabische wereld, Israël en de Verenigde Staten en zocht het naar een uitweg om deze impasse te doorbreken?

Had het schrik dat Trump het kakelverse internationaal akkoord met hun land zou opblazen waardoor ze weer zouden vastgeklonken zijn aan de sancties die jarenlang hun economische groei had gestremd?

Wilden ze hun positie versterken tegen Saoedi-Arabië en Israël omdat ze hadden gezien dat Trump in rechtstreeks contact met Poetin en Xi-Jinping voor heel de wereld handjes schudde wat hun positie dan toch eventjes zou versterken ook al was het even duidelijk dat dit Trump er niet van weerhield om zijn vriendjes binnen de 24 uur te torpederen als het moest.

Of het zou ook kunnen dat men hoopte op een mislukte opvoering van "clown Trump" om hem zo in eigen land en internationaal te verzwakken.

Het voorstel van Rouhani was het onderwerp geweest op het verjaardagsfeestje van één van de neven Trump en na lang beraad besloten Donald senior, Donald junior, dochter Iwanka, schoonzoon Jared, uiteraard samen met Melania en zoon Barron een familietripje te organiseren naar Iran.

De Iraanse top had Trump graag welkom geheten bij het Aramgah-e Khomeini, het mausoleum van de beroemde ayatollah, dat zich bevond op de snelweg die Teheran met Qom verbindt, niet ver van de luchthaven.

Hierdoor had president Trump impliciet het islamitisch regime van Iran ten volle erkend, gesymboliseerd door een huldegroet en rouwbetuiging ter attentie van de grote leider Khomeini.

Sayyid Ruhollah Musavi Khomeini (“spirit of God") was geboren op 24 september 1902 en was de drijvende kracht achter de revolutie tegen het bewind van Mohammed Reza, alias de Sjah van Perzië, de tweede en laatste telg van de Pahlavie-dynastie.

In de chaotische periode na de Eerste Wereldoorlog werd in 1921 een staatsgreep gepleegd onder leiding van Zija od-Din en de legerofficier Reza Khan

Deze laatste kwam politiek op de voorgrond en werd in 1923 premier.

In 1925 liet hij zich kronen tot sjah en koos als dynastieke naam Pahlavie, een eerbetoon aan het pre-islamitisch verleden van Perzië dat vanaf 1934 officieel Iran werd genoemd.

Hij wilde van Iran een moderne staat maken en bracht de industrialisering op gang, hij versterkte zijn militair apparaat, nam het rechts- en onderwijssysteem uit handen van de islamitische geestelijkheid en hij verplichtte de Europese kledij.

Ondanks de Iraanse neutraliteit tijdens de Tweede Wereldoorlog vertoonde de sjah toch pro-Duitse sympathieën wat leidde tot een bezetting door Groot-Brittannië en de Sovjetunie in augustus 1941.

Ze dwongen de sjah af te treden ten voordele van zijn zoon Mohammed Reza, aanvankelijk een marionet van de Russen, de Amerikanen en de Engelsen doch toen Groot-Brittannië zich uit Iran terugtrok, maande hij de Russen aan hetzelfde doen.

In 1951 besloot de regering van premier Mohammed Mossadeq de overwegend Britse oliesector te nationaliseren.

Het Westen reageerde met sancties en een internationale olieboycot.

In 1953 bracht de militaire staatsgreep met de hulp van de Amerikaanse CIA, het bewind van Mossadeq ten val en Rea's positie werd versterkt.

Hij beperkte de politieke vrijheid tot een minimum mede door de oprichting in ‘57 van de wijdvertakte Iraanse geheime dienst, de savak.

In 1963 begon de sjah zijn "witte revolutie", gecentreerd rond landhervorming, privatisering van staatsbedrijven, vrouwenemancipatie, verbetering van het onderwijs en nationalisatie van bosbouwgronden.

Intussen was de geestelijke leider Ayatollah Khomeini zich politiek gaan profileren op het moment dat hij een vooraanstaande positie bekleedde binnen de sjiitische clerus van Ulama.

Hij had een opleiding gehad in filosofie (inclusief Plato en Aristoteles), moslimtheologie en recht (sharia) maar was in zijn beginjaren ook geïnteresseerd geweest in literatuur en poëzie.

Samen met een groep religieuze leiders begon hij zich af te zetten tegen het bewind van de sjah en vooral diens heulen met de Verenigde Staten en de secularisering die daarmee gepaard ging.

Op 3 juni 1963 gaf Khomeini een lezing waarin hij parallellen trok tussen de gehate soennitische moslim Yazid en de sjah die hij een "wretched miserable man" noemde.

Hij werd gevangen gezet later in huisarrest geplaatst en uiteindelijk verbannen naar het buitenland, eerst naar Turkije, later verbleef hij in Najaf in Irak en nog later in Parijs.

In 1967 liet de sjah zich kronen tot "koning der koningen".

Ook al stroomden de oliedollars binnen, ze werden gebruikt voor prestigeprojecten en hij had geen oog voor de teleurgang van de landbouw, de toenemende werkloosheid en het ontbreken van de meest elementaire sociale voorzieningen en de corruptie.

Dit samen met de harde repressie en zijn beleid van de-islamisering waren de voedingsbodem voor groeiend protest dat bloedig werd onderdrukt.

Hij benoemde Shapur Bakhtiar, leider van de oppositiepartij Nationaal Front en jarenlang zijn tegenstander, tot premier maar na een strijd van meer dan twee jaar die aan duizenden mensen het leven kostte waren de sjah zijn familie genoodzaakt om in januari 79 voorgoed het land te verlaten.

Ze verbleven onder andere in Marokko, Panama en de Verenigde Staten waar hij op 27 juli 1980 overleed.

Op 1 februari 1979 keerde Khomeini in triomftocht naar zijn land terug.

Bakhtiar moest wijken en op 2 april werd de islamitische republiek Iran uitgeroepen. Er werd een islamisering doorgevoerd die gepaard ging met gruwelijke zuiveringen onder het wakend oog van paramilitaire islamitische organisaties.

De bezetting van Amerikaanse ambassade op 10 november 1971 die tot 20 januari 1981 zou duren, zorgde voor een revolutionaire islamitische stuwkracht en verstevigde het gevoel van eenheid. Dit werd nog versterkt door de mislukte Amerikaanse militaire poging in april 1980 om de gijzelaars te bevrijden waarbij acht Amerikaanse soldaten om het leven kwamen.

In november 1979 vaardigde men een nieuwe op de islam gebaseerde grondwet uit die alle macht aan ayatollah Khomeini gaf.

Hij werd bijgestaan door een Raad van 12 mannen, de Raad de Hoeders bestaande uit zes religieuze leden en zes rechters in het geestelijke recht, de sharia.

De president en het parlement werden bij algemeen stemrecht door het volk verkozen voor een periode van vier jaar maar hun wetten en beleid konden zowel door de religieuze Leider als de Raad der Hoeders ongedaan worden gemaakt.

Khomeini legitimeerde zijn opperste gezag vanuit zijn metafysische band met Mohammed al-Muntazar de 12e en laatste imam, de enige die niet was vermoord en was verdwenen in 873.

Volgens de sjiitische traditie zou hij tot het einde der tijden in het verborgene leven en zijn leiderschap uitoefenen in de persoon van de opperste geestelijke Leider.

Na zijn dood op 3 juni 1989 werd Khomeini opgevolgd door Ali Khamenei terwijl een maand later de presidentsverkiezingen werden gewonnen door de pragmaticus Rafsanjani.

Trumps opperste raadgever, Steve Bannon, had hem bezworen om uit de buurt van het mausoleum te blijven omdat dit de familie van de slachtoffers van de gijzeling zou choqueren.

Uiteindelijk was hij bereid gevonden om te worden verwelkomd door president Rouhani in Hazrat-e Abd ol-Azim, het mausoleum waar Hussein, de achterkleinzoon van de tweede imam Hassan lag begraven naast Taher, een afstammeling van de vierde imam en Hamze, de broer van de achtste imam Reza.

Hiermee bevond Trump zich middenin de sjiitische traditie die zich al zeer kort na de dood van Mohammed was afgescheurd van het soennitische geloof (waartoe onder andere IS behoorde wat goed meegenomen was ook al kon de Amerikaanse president zich niet bepaald een vriend noemen van de sjiieten in Iran, Syrië en Libanon).

Mohammed had geen mannelijke erfgenaam en had evenmin een methode beschreven om een opvolger aan te stellen.

Na zijn dood in 632 n.C. kwamen er achtereenvolgens vier kaliefen aan de macht.

In 656 volgde-Ali, neef en echtgenoot van Fatima, de dochter van Mohammed, de vermoorde Osman op.

Maar na vijf jaar werd Ali eveneens vermoord en kwam het kalifaat in handen van de Omajjaden, de heersers van Damascus.

De Sjiat Ali (Partij van Ali) stelde dat de rechtmatige opvolger uitsluitend moest gezocht worden in de familie van de profeet. Ali's zonen Hassan en Hoessein waren daarmee de aangewezen kaliefen doch de meerderheid van de moslims, thans bekend als soennieten (soenna betekent gewoonte), aanvaardde enkel de opvolging door de Omajjaden.

Beide religieuze stromingen volgden hun eigen weg en waarschijnlijk was het voor de Perzen ook een mogelijkheid om zich tegen de Arabische overheersers af te zetten. Dit werd nog versterkt doordat Hussein, de derde imam, was gehuwd met de dochter van de laatste Sassanidische koning Yazdegard III, die door de Omajjaden was verslagen en gevangen genomen en ongewild diens dochter in de armen dreef van zijn rivaal Hussein die later bij Karbala toch werd vermoord.

Doordat hun zoon en vierde imam 50% Perzisch bloed in zijn aderen had, werd de identificatie van Iran met het sjiisme versterkt ook al vertegenwoordigden de soennieten 90% van alle moslims wereldwijd.

Op de luchthaven van Teheran had Trump al heftig gediscussieerd omdat zijn dochter Ivanka en zijn vrouw Melania een hoofddoek hadden moeten dragen maar toen hen voor de ingang van het museum nog een "chador" (Perzisch gewaad dat het hele lichaam behalve het gezicht bedekt) om de schouders gegooid werd, begon zijn potje over te koken.

Met opgestoken vingertje stuurde hij vanuit zijn scheve kop een salvo priemende blikken en Amerikaanse krachttermen in de richting van het Iraanse protocol.

Rouhani verontschuldigde zich en op risico van een fatwa door zijn grote baas, liet hij de dames binnentreden met simpele hoofddoek en lange broek tot net boven de enkels.

Schoenen moesten uit en de president en zijn vrouw konden zij aan zij met biddende Iraniërs, vanuit een complementaire gezichtshoek de tombes in het schrijn bemonsteren.

"Nice mirrors ", grapte de president : "They might be provided in my grave also, so that I could admire myself when I'm dead and gone.", begon hij onbedaarlijk te lachen.

De lachers bleven beperkt tot zijn eigen clan en president Rouhani haastte zich om zijn cowboys mee voeren richting Teheran.

In Shahr-e Ray, net voor het binnenrijden van Teheran riep de Amerikaanse president plots heel geagiteerd: "Trump Tower!"

"Gonbad-e Toghrul", corrigeerde zijn Iraanse ambstgenoot.

De bewust graftoren dateerde van de 12e eeuw toen de Seltsjoeken van Turkse afkomst het in het huidige Iran en Irak voor het zeggen hadden.

Het 21 m hoge, cilindervormig gebouw dateerde uit 1140 en was ten onrechte toegeschreven aan Toghrul Beg (1038 1063), die Perzië was binnengevallen en de Seltsjoekendynastie had gesticht.

"Pretty ", mompelde Trump die zich al volledig met de toren en de Turkse krijger had geïdentificeerd.

Trump trilde van opwinding toen hij midden van de holle toren ging staan en zijn krachtige stem kreeg teruggekaatst in golven zoals een steentje dat je met de losse pols over een wateroppervlak laat springen.

"Can I buy it? ", vroeg de president doodserieus: "And change the name from Toghrul Beg to Big Trump?”

"Iran is not for sale ", replikeerde Rouhani zonder verpinken: "You should know ".

Hij verwees hiermee naar de tijd van de laatste sjah die zich door de Verenigde Staten had laten inpakken met oliedollars en militaire steun.

"I'm not so sure ", reageerde Trump nijdig : "Indien mijn informatie correct is ,heeft Iran afgezien van hun militair nucleair programma in ruil van opheffing van economische sancties.”

1-1 dus…

Het presidentieel gezelschap werd gekazeerd niet toevallig in hotel Ferdowsi.

De naam verwees naar de geliefde Perzische dichter die binnen een moslim-gedomineerde wereld de Perzische taal en cultuur had gepreserveerd.

Beroemd was het shah Name (boek der koningen) waarin hij de Perzische geschiedenis beschrijft vanaf de legendarische koningen tot en met de val van het Sassanidische rijk.

"Persia first", mompelde Trump met enige genoegdoening toen hij het verhaal vanuit het internet had gedistilleerd.

Toen de volgende dag haar echtgenoot net vertrokken was voor een eerste bespreking met de Iraanse top in het hotel, wou Melania zich wat laten verwennen in de wellness en het zwembad.

Verbijsterd nam ze kennis van het feit dat vrouwen in het zwembad niet toegelaten waren en ze was niet te kalmeren tot men haar beloofde met een privé chauffeur te te rijden naar een wereldberoemd badhuis in de stad Kashan ongeveer 240 km ten zuiden van Teheran.

Deze typische woestijnstad op Iraanse hoogvlakte telde zo’n 290.000 inwoners en was bekend om zijn tapijten en traditionele architectuur.

Volgens de eeuwenoude traditie zouden de drie wijzen vanuit Kashan naar Bethlehem vertrokken zijn voor het bezoek aan de nieuwgeboren Messias.

Melania werd gedeponeerd in de Bag-e Fin (tuin van Fin), een Perzische tuin die sinds 2011 prijkte op de Unesco werelderfgoedlijst.

Ze werd wat gekalmeerd door de koelte die werd gegenereerd door het samenspel van de schaduwen van hoge cipressen en platanen met kanalen en fonteintjes die aangesloten waren op een ondergronds netwerk van kunstmatig aangelegde waterkanaaltjes die ook dienden voor de bevloeiing van de steeds groene tuin.

Het was een plaats waar locals, travelling Iraniërs en buitenlandse toeristen door mekaar dwarrelden, de vrouwen onverminderd met hoofddoek vanwaar ze ook kwamen.

Zoals ze had gehoopt, werd ze bij de rondleiding georiënteerd naar een wat afgeschermd privaat badhuis waar ze in plaats van een bad, een scène aantrof van vier wassen poppen die één of ander historisch feit schenen te reconstrueren.

Haar gids vertelde het verhaal van Amir Kabir wiens vader kok was geweest aan het hof en zo had hij als kleine jongen toegang verworven tot discussies over belangrijke staatsaangelegenheden.

Op 13-jarige leeftijd werd hij adviseur van de koning en later eerste minister.

Hij bracht orde in de chaos die op dat ogenblik in het land heerste en in die periode kreeg hij een liefdesaanzoek van de moeder van de koning, Nasir al-Din Shah (1848-1896), de vierde vorst van de Kadjaren.

De eerste minister huwde met de zus van de koning maar zijn schoonmoeder was zijn afwijzing niet vergeten.

Ze voerde de koning dronken en liet hem een bevelschrift tekenen om Amir te verbannen.

De eerste minister was nog geen zes weken met vrouw en kinderen in de tuin van Fin toen de moeder van Nasir, de koning opnieuw dronken voerde en een bevelschrift liet tekenen om hem ter dood te brengen.

Terug nuchter wou koning het bevelschrift ongedaan maken en hij stuurde twee soldaten om het moordcommando tegen te houden maar hun boodschap werd door toedoen van zijn moeder onderschept.

Aan de eerste minister werd zijn laatste wens ontzegd om zijn vrouw en kinderen te zien en hij mocht enkel kiezen over de wijze waarop hij zou worden vermoord. Melania zag vanachter het glas hoe de soldaten zijn polsen oversneden.

Ook al had de Perzische tuin haar wat verkoeling bezorgd en was ze enigszins getroffen door het martelaarschap van een politiek zwaargewicht van 165 jaar geleden, toch voelde Melania zich bedot

Ze vroeg zich af of men haar aan het treiteren was toen men stopte voor een aarden piramide.

Hier werd enkele eeuwen voordien in de winter een dikke ijslaag geproduceerd die men in stukken en brokken in de zomer verkocht om eten te bewaren.

Ook de spirituele stilte en de perfect sobere architectuur van de Masjed-e Aqa Bozorg in het centrum van Kashan, kon haar niet bekoren.

Deze negentiende-eeuwse moskee had twee iwans (portalen) en twee minaretten aan de zuidzijde.

De Koranschool was geïntegreerd in het lagere gedeelte van de binnenplaats en had eveneens arcaden en een tuin met waterbekken.

De gids legde uit dat een mojtahed of ayatollah (teken van God) een theoloog was die recht mocht spreken en gezag kon uitoefenen.

Godsdienststudies namen 10 jaar in beslag en nog eens 30 jaar voor een soort Phd voor men tot Ayatollah kon benoemd geworden.

Haar enige repliek was dat het problematisch was dat je als man voorbij de 60 moest zijn vooraleer je een leidinggevende verantwoordelijkheid kon opnemen. Waarbij ze even de leeftijd van haar echtgenoot vergat…

Meer beviel haar de Khane-ye Tabatabai, de grote stijlvolle residentie van Sayyed Jafar Tabatabai, een rijke tapijthandelaar.

Het woonhuis werd in 1881 gebouwd volgens de kenmerken van de klassieke Perzische residentiële architectuur.

Het bestond uit drie grote delen: het centrale familiegedeelte, de ontvangstruimte en de vertrekken voor het personeel.

Melania stootte bijna haar mooie vrouwenhoofd toen ze van onderuit in een hoge windtoren keek die volgens een ingenieus systeem de woning van binnenuit ventileerde en samen met het centrale waterbekken de temperatuur verschillende graden naar beneden duwde.

Leuk vond ze de party-ruimte die vermoedelijk omwille van het overvloedig danszweet in een koeler benedenvertrek was ingericht.

Intussen voerde haar Donald in het Ferdowsihotel een eerste voorbespreking met president Rouhani en zijn belangrijkste raadgevers.

"Laat me direct ter zake komen!", trapte Trump af: "Ik ben niet naar hier gekomen om moskeeën te bezoeken of paleizen.

Ik wil terug naar mijn land met harde resultaten. Ziehier wat ik op korte termijn wil geregeld zien :

1) Iran excuseert zich publiekelijk voor de gijzelneming in de Amerikaanse ambassade van '79 tot '81.

2) Iran tekent een niet-aanvalsverdrag naar Israël toe en stopt de steun aan de Jemenitische rebellen, president Assad van Syrië, de Hezbollah in Libanon en alle terroristische organisaties.

3) Iran respecteert mensen- en vrouwenrechten

4) Iran verklaart ondubbelzinnig een einde te stellen aan alle initiatieven in verband met kernenergie, ook de burgerlijke en verklaart zich akkoord met een internationaal controlesysteem hierop.

5) de Verenigde Staten zijn de prioritaire partner voor het afsluiten van internationale contracten met betrekking tot olie, militair materieel en grote infrastructuurwerken.

Met minder dan vijf of vijf ga ik niet naar huis!

En als het nog even kan, kan je best stoppen met die hoofdfdoekenverplichting en verbod op alcohol en zwemmen voor vrouwen.”

Rouhani zweeg en zijn adviseurs bleven onbeweeglijk voor zich uit staren.

Trump werd bediend met thee en er werden hem uitvoerig allerlei Perzische zoetigheden aangeboden. Hij zag hierin een welwillend teken van zijn opponent maar werd een beetje ongemakkelijk omdat het aan de andere kant van de tafel in Keulen leek te blijven donderen.

"En wat als wij hieraan voldoen?" vroeg de Iraanse president uiteindelijk.

"Dan schrap ik jullie van de lijst van landen die niet meer in Amerika binnen mogen", antwoordde Trump alsof hij een grote toegeving deed.

"Ik zal hierover verslag uitbrengen bij onze hoogste leiders en de Raad der Hoeders.

Ik stel voor dat we morgen een nieuwe meeting organiseren om uw voorstel te bespreken, meneer Trump", besloot Rouhani.

Zonder hun mede-onderhandelaar de kans te geven om te reageren, verlieten de Iraniërs de zaal en ze lieten de Amerikaanse president verweesd achter.

Het was al tegen de avond toen Melania met de gids door het 1500 jaar oude dorp Abyaneh rondkuierde.

Om de presidentsvrouw gunstig te stemmen had men de reguliere toeristen de toegang ontzegd aan dit idyllisch dorpje aan de voet van het Karkasgebergte.

Melania werd getroffen door een gedenkruimte voor de lokale slachtoffers van de Irak-Iranoorlog die tussen 1980 en 1988 honderdduizenden mensenlevens had geëist.

Het was Irak die binnengevallen was in Khuzestan en daar olieraffinaderijen had vernield.

Ze wilden misbruik maken van de instabiliteit na de omverwerping van het sjah-regime in het buurland maar ze misrekenden zich.

Iran sloeg terug en de oorlog werd verdergezet op het grondgebied van Irak tot in de zomer van 1990 een vredesakkoord werd gesloten.

In de verte lag een oude karavanserai, een stopplaats voor mensen en dieren op belangrijke commerciële routes.

De gids vertelde haar dat zijn echtgenote vanaf haar pensioen in Istanbul zou gaan wonen waar ze een appartement zou kopen net als haar twee zussen.

“En jij blijft in Teheran voor je gidsenwerk?”, keek ze verwonderd.“Enkel in het hoogseizoen”, antwoordde hij niet bepaald gelukzalig, “maar wat wil je : happy wife, happy life...”.

Hij leek niet hoog op te lopen met de ayatollah's, maakte ze op uit de nostalgische toon waarmee hij sprak van de periode voor de revolutie die  hij had meegemaakt als kind tot zijn 15 jaar.

Toen ze wat kritische vragen stelde over de hoofddoekenverplichting, liet hij zich ontvallen dat 99% van de jonge moslims negatief stonden tegenover religie wat zelfs door de overheid zou zijn bevestigd.

“Wist je trouwens dat er elk jaar 200000 Iraanse neuzen plastisch worden gecorrigeerd aan een fee tussen 1200€ en 1600€. Je kan de ingepakte neuzen zien op straat want ze verbergen het niet omdat ze het beschouwen als een teken van rijkdom en sociale status.”

Melania voelde zich gesteund in haar feministisch reflex ten aanzien van moslima’s en ze schoof haar hoofddoek een paar centimeter naar achter zoals een groot aantal jonge Iraanse vrouwen pleegden te doen om de cutoff van de vestimentaire repressie af te toetsen.

De gids liet haar halt houden bij een houten reconstructie van een cipresboom die verwees naar de dood van zijn patroonheilige Hussein, de jongste zoon van Ali, de eerste imam.

Hij had een groep manschappen verzameld om zich te beschermen tegen de aanval van de 30.000 soennitische Omlajjaden maar uiteindelijk had hij zijn volgelingen opgeroepen om nog eens twee keer na te denken voor ze hun familie in de steek lieten om een zekere dood tegemoet.

In de veldslag bij Karbala werd het overblijvend legertje van 170 man in de pan gehakt tegen de Omajjaden en Hussein werd vermoord op de 10e dag van de rouwmaand moharram wat door de sjiieten als een martelaarsdag wordt herdacht.

Het tweede overleg tussen de beide presidenten was gepland in Saad Abad, een paleizencomplex in het noorden van de stad maar Trump was enigszins verbaasd dat de Iraanse limousine hem in zuidelijke richting voerde.

Hij stond perplex toen hij werd afgezet vlak voor het mausoleum van ayatollah Khomeini.

Hij had geen boodschap aan de uitleg van zijn Iraanse begeleider dat Aramgah-e Khomeini de grootste moderne islamitische constructie ter wereld was.

De 4 minaretten verwezen naar de 4 kinderen van Khomeini en de hoogte van 91m zou zijn 91 levensjaren symboliseren.

Trump had onthouden van de voorbereidingslessen van Bannon dat Khomeini geboren was in 1902 en gestorven in 1989 en hij vroeg zich af of er iets bestond als Perzische wiskunde.

Op de voorgevel van het mausoleum hing rechts naast de foto van Khomeini die van Khamenei (hoewel die nog niet dood was) en links die van zijn zoon die gestorven was in maart ’95.

Het dynastieke aspect resoneerde met Trumps visie over leiderschap en opvolging hoewel Khomeini zijn zoon niet op zijn stoel gekregen had.

Even overwoog hij om niet binnen te gaan maar toen Rouhani hem bezwoer dat hij hier geen aanstoot aan moest nemen en als reden gaf dat de grote geestelijke leider, Khamenei hem wou persoonlijk ontmoeten, werd de Amerikaanse president enigszins gerustgesteld en met enige tegenzin betrad hij het mausoleum.

In het midden van een grote ruimte, omgeven door een glazen en metalen zarih ((kooi), bevonden zich de tombes van de ayatollah en zijn zoon.

De majestueuze ruimte was opgetrokken met de duurste materialen in pastelachtig blauw, roos en Perzisch turkoois.

Het plafond was opengewerkt met glazen rode tulpmotieven, verwijzend naar de martelaren.

Hij werd in een nevenruimte ontvangen door de hoogste religieuze leiders.

Khamenei nam onmiddellijk het woord :

“U moet weten meneer de president, dat er reeds in het vierde millennium voor Christus kleitabletten werden gevonden met teksten uit de Elamitische beschaving in West-Iran in het gebied van het huidige Khuzestan.

Van de 13e tot het midden van de 12e eeuw voor Christus was Elam een belangrijke militaire macht in het nabije Oosten met overwinningen tegen Assyrië en Babylon.

Uit deze periode stamt ook de zogenaamde ziggurat of tempeltoren in het religieuze centrum Chogha Zanbil nabij Susa.

In de overgang van het tweede naar het eerste millennium waren er in dit gebied invallen van Iraanse volksstammen van Indo-Europese oorsprong die afkomstig waren uit het noorden.

Wij hebben dezelfde stamvaderen, meneer Trump.

Deze stammen aanbaden Mithra (zon), Mah (maan), Tishtrya (sterren) en Anahita (hemel, water en aarde) en het vuur.

Tijdens deze periode vestigden de Meden zich in het noordwesten van Iran bij Hamadan en de Perzen in het zuiden in de huidige provincie Fars.

In 612 voor Christus bracht de “Medische” koning Cyaxares (633-584 v.Chr.) samen met de Babyloniërs, in Ninive de genadeslag toe aan de Assyriërs.

Ongeveer een halve eeuw later werd in een droom aan Astyages, de toenmalige koning der Meden, voorspeld dat de Perzen zijn rijk zouden overnemen in de figuur van Cyrus, het kind van zijn dochter en een Perzisch officier.

Hij roofde het kind, stuurde twee wachters de woestijn in om het te vermoorden maar ze brachten een doodgeboren kind naar hem van een herdersfamilie waar Cyrus tot zijn 15 jaar verbleef.

Toen hij op die leeftijd kennismaakte met leeftijdsgenoten in de stad, evoceerde hij een toneelspel waarin hij de rol van koning opeiste.

Dit kwam Astyages ter hore en hij herkende in de jongen zijn kleinzoon.

Hij nam hem op in het hof waar hij de beste opvoeding genoot maar in de loop van de jaren daarop nam de jongen contact met zijn vader en moeder en raakte uiteindelijk toch in strijd gewikkeld met zijn grootvader die het onderspit moest delven.

Cyrus II de Grote (558-529 v.Chr.) riep zich uit tot vorst van Meden en Perzen en zijn rijk strekte zich uit van de Middellandse Zee tot Oost-Iran van de Zwarte Zee tot de grenzen van Noord-Arabië.

De koning vestigde zijn hoofdstad in Pasargadae waar hij ook werd begraven.

Cyrus stond bekend als een integer man, hij eerbiedigde de nationale religies en gaf toestemming aan de joden die door Nebukadnessar waren gedeporteerd om terug te keren naar Jerusalem en er hun tempel weer op te bouwen.

Beroemd is zijn cilinder die 1979 door Hormuzd Rassam werd gevonden in Babylon.

De tekst werd door de tweede sjah Pahlavi opgevoerd als de eerste verklaring van de rechten van de mens maar bevat in feite vooral lofbetuigingen aan koning Cyrus.

Het origineel wordt bewaard in het British Museum en een replica bevindt zich in het portaal van het Iran Bastam Museum.

Zijn jongste zoon zou zijn vermoord door zijn oudere broer Cambyses II die in Egypte verbleef toen zijn vader stierf.

Tijdens zijn afwezigheid kreeg de magiër Gaumata, die zich uitgaf voor Smerdis, de vermoorde broer van Cambyses, de macht.

Deze laatste stierf tijdens zijn overhaaste terugreis in 522 maar Gaumata werd spoedig vermoord door een complot van adellijke families.

De orde werd hersteld door Darius I de Grote (522-486 v.Chr.) die behoorde tot een andere tak van de Achaemeniden-dynastie.

Zijn rijk strekte zich uit van Klein-Azië, Libië en Egypte tot aan de Indus en was ingedeeld in 23 provincies of satrapieën.

Zijn elitekorps, de "Onsterfelijken" vulde men steeds aan tot 10.000 man.

Hij hervormde het rechtssysteem en liet de eerste munten slaan naar Grieks voorbeeld en bouwde schitterende paleizen.

In 499 v.Chr. kwamen de Griekse steden van Klein-Azië in opstand en naar aanleiding van de zogenaamde Perzische oorlogen moest Darius in de slag bij Marathon 490 v.Chr. het onderspit delven.

Hij werd opgevolgd door zijn zoon Xerxes I (486-465 v.Chr.) die de onrust onderdrukte in Babylon en Egypte.

In een oorlog tegen de Grieken liet hij de Akropolis in Athene plunderen en platbranden maar zijn vloot en landmacht werden verslagen.

De laatste Achaemenidische vorst, Darius III, werd in 331 v.Chr. tijdens de slag bij Gaugamela definitief verslagen door het Macedonische leger van Alexander de Grote.

Alexander huwde de dochter van de verslagen Perzische koning om goodwill te creëren maar kon toch niet nalaten om Persepolis te plunderen en plat te branden (330 v.Chr.) als wraak voor de vernieling van Athene 150 jaar vroeger.

Na de dood van Alexander de Grote in 323 v.Chr. in Babylon werd zijn rijk verdeeld onder zijn generaals.

In het oosten kwamen Seleuciden aan de macht doch ze werden verdreven door de Parthen.

Hun koning Mithridates I (171-138 v.Chr.) bouwde een rijk uit dat zich uitstrekte van de Eufraat tot in Afghanistan.

Ze hadden goede contacten met de Chinese Han-dynastie maar lagen continu in conflict met de Romeinen. De Romeinse keizer Trajanus nam in 116 n.Chr. hun hoofdstad Ctesiphon in.

Ardashir (224-241 n.Chr.) stichtte de dynastie der Sassaniden die gedurende meer dan 400 jaar over Perzië regeerde.

Koning Shapur I (241-272) behaalde verschillende veroveringen op de Romeinen. Hun rijk spreidde zich uit van de Eufraat  tot aan de Indus.

Het zoroastrisme werd tot staatsgodsdienst uitgeroepen.

Deze religie was afkomstig van de Iraanse profeet Zarathustra en zijn leer werd opgenomen in het heilig boek, de Avesta, dat pas in de Sassanidische tijd werd samengesteld. Het hoofdthema situeert zich rond de strijd tussen de Goede geest – (Spenta Mainyu) en de Kwade geest (Ahra Mainyu).

In de eerste helft van de zevende eeuw, meneer Trump, situeert zich het heilig momentum waardoor dit land zijn ware identiteit heeft ontdekt.

Waar Arabische koninkrijkjes aanvankelijk dienden als buffer tussen de twee erfvijanden Perzië en Byzantium, overspoelde een golf van Arabische bevrijding ons Perzisch grondgebied met als orgelpunt de slag bij Nevahand in 642.

Jammer genoeg werd onze kalief Ali vermoord en moesten wij van 661-750 het gezag dulden van de soennitische honden van de Omajjadendynastie.

Halfweg de achtste eeuw brak er oproer uit de Khorasan waarbij de ambachtslieden een einde maakten aan de heerschappij van de Omajjaden.

De negende en tiende eeuw werden gekenmerkt door lokale zelfstandige dynastieën.

In de eerste helft van de 11e eeuw drongen Turkse stammen onder leiding van de clan der Seltsjoeken Perzië binnen.

Ons torentje dat je wou kopen, meneer Trump, dateert uit die periode.

In de 13e eeuw kregen we zoals zowat de helft van de wereld onze Mongoolse vriend Dzjengis Khan op bezoek met verschrikkelijke verwoestingen, branden en massamoorden.

Een groot deel van Perzië werd geannexeerd en het Mongoolse rijk strekte zich uit van de Zwarte Zee tot aan de Stille Zuidzee.

De Mongolen werden afgelost door de Timoeriden en halfweg de 15e eeuw kwam het westen van Iran in handen van de Turkmeense clan van het Zwarte Schaap die ons land haar sjiitische wortels in eer herstelde.

Ze werden op hun beurt verslagen door de clan van het Witte Schaap met soennitische religie die uiteindelijk het onderspit moesten delven tegen de Safaviden, een machtig verbond van Turkse stammen uit Azerbeidzjan die het sjiisme tot onze staatsgodsdienst maakte.

De Turkmeen Nader Sjah maakte in 1736 een einde aan de laatste stuiptrekking van het Safavidenrijk.

Drie jaar later ondernam hij een veldtocht naar Indië en uit Dehli bracht hij de beroemde pauwentroon mee die nu te zien is in het Muze-ye Javaherat te Teheran.

Tijdens het regime van de Kadjaren, een Turkmeense stam, nam de diplomatieke invloed van het Westen toe en Iran werd een speelbal van Rusland dat een uitweg zocht naar de Perzische Golf en Groot-Brittannië dat de toegang tot Indië wilde veilig stellen.

Na de Eerste Wereldoorlog was Iran een grote puinhoop en via een staatsgreep kwam legerofficier Reza Khan aan de macht en liet zich in ‘25 kronen tot sjah als stichter van de Pahlavi dynastie.

Wat volgde, moet u zeker bekend zijn, meneer Trump.

De Pahlavi’s gedroegen zich als marionetten van uw voorgangers waarbij ze trachtten de sjiitische ziel van ons volk te vergiftigen.

Wij hebben u in dit mausoleum uitgenodigd om samen met ons respect te betuigen voor onze grote leider Ayatollah Khomeini die de basis heeft gelegd van de identiteit en het huidige bestuur van ons land.”

Het betoog van de Ayatollah had voor Trump een eeuwigheid geleken en zijn bonkig silhouet was steeds dieper in de Perzische zetel weggezakt.

Khamenei's oproep om eer te betuigen aan de man die gedurende meer dan één jaar de Amerikaanse ambassade had laten bezetten, beschouwde hij als een gifbeker die hij niet bereid was om te drinken.

"Is dit een antwoord op mijn vraag?" priemde Trump in de richting van de hoogste geestelijke leider.

"Ten dele wel", antwoordde Khamenei beheerst : "Maar ik had je ook graag een wedervraag gesteld."

Trump verkeerde in de hoogste graad van alertheid.

"Wij zijn ook geïnteresseerd in de geschiedenis van jouw land, meneer de president, 't is te zeggen vooral van de periode voor 1500 want de recente geschiedenis kan ik niet met jou bespreken gezien dit snel zou leiden tot politieke discussies waarvoor onze president en zijn medewerkers hier de verantwoordelijkheid dragen op basis van democratische verkiezingen."

Trump zweeg.

"En, meneer de president?" klonk het ironisch.

"1492", stamelde Trump en hij vervolgde iets steviger : "Colombus schrijft geschiedenis door een land te ontdekken dat de machtigste militaire, economische en meest humane natie ter wereld zou worden."

"Dit was het dan, meneer Trump?", zei Khamenei : "De rest van je successtory mag je aan meneer Rouhani vertellen. Gelieve me nu te excuseren want ik heb nog een belangrijke vergadering." En hij verdween.

Intussen had de gids zijn vrouw Melania, en de rest van de familie Trump op hun verzoek door de bazaar gejaagd.

Jared werd aangesproken door een Iranees in gebrekkig Engels met de vraag of zijn vrouw niet met hem mocht corresponderen in het Frans vermits ze van plan waren om naar Canada te emigreren.

De man wist blijkbaar niet aan wie hij deze vraag had gesteld.

Jared werd geconfronteerd met de pijnlijk harde immigratie politiek van zijn land, zijn gebrekkige kennis van het Frans en zijn onwennigheid om met dergelijke situaties om te gaan.

Hij wou de man met een kluitje het riet sturen toen die begon over de Iraanse geschiedenis waarbij hij de huidige uitzichtloze tijden vergeleek met die onder het bewind van de Kadjaren tijdens de 19e eeuw en waarbij het nu Rusland en China waren die Iran in hun greep hielden.

Vooral de Chinezen hadden de Iraanse markt overspoeld met goedkope producten met catastrofale gevolgen voor de Iraanse middenstand.

Jared herkende het Chinese probleem maar hij vluchtte weg tussen de goudkleurige specerijen, de huishoudboetiekjes en het vruchtensappenkraam.

"Diamonds are a girl’s best friend", moet de gids hebben gedacht toen hij als apotheose de dames Melania en Ivanka meetroonde naar Muze-ye Javaherat of het nationaal juwelenmuseum.

De oorsprong van deze verzameling die bestond uit juwelen en edelstenen lag in de Safavidische tijd. Ze waren afkomstig van de koninklijke mijnen, oorlogsbuit, aankopen, erfenissen en schenkingen.

Beroemde stukken waren :

de Pahlavikroon versierd met 3380 diamanten, 5 smaragden 2 saffieren en 368 parels en de kroon van Farah Diba toen ze keizerin werd in 1967.

een 34 kg zware aardbol van 182 karaat, versierd met 51.366 edelstenen en uiteraard de beroemde pauwentroon gebruikt bij kroningen, in 1789 door Fath Ali Shah besteld en belegd met 26.733 edelstenen.

En niet te vergeten de Sea of Light, die zou afgesplitst zijn van de grootste roze diamant ooit gezien (242 karaat) en waarvan het ander deel zou ingewerkt zijn in de tiara voor het huwelijk van Farah Pahlavi in 1959.

Afgaande op hun melkachtige blik, stelde de gids tevreden vast dat hij de Amerikaanse keizerinnen dicht bij een orgastisch hoogtepunt had gevoerd.

Op hetzelfde moment aan de andere kant van de stad, was Trump zijn wonden aan het likken maar hij hernam gevat met een verhaal over massale migratiegolven naar Amerika vanuit Europa, snelle economische ontwikkeling en uitbouw van infrastructuur en moderne voorzieningen, de onafhankelijkheid in 1776 met George Washington als zijn illustere voorganger, de evolutie van de Verenigde Staten tot een wereldmacht, de bevrijding van Europa in de Eerste en Tweede Wereldoorlog en het Marshall plan om vanuit de oorlogsvernieling Europa weer op te bouwen en tenslotte  de eerste man op de maan in 1969.

Over de afslachting van de Indianen, de Amerikaanse Burgeroorlog, de vernedering door Cuba in de Varkensbaai in ‘61, de moord op de Kennedy's en Martin Luther King en de nederlaag in de Vietnamoorlog had hij wijselijk gezwegen.

Hij had het verder over de Camp David akkoorden van ‘78 (met enige tegenzin gezien dit een verdienste was van democraat Carter), de bevrijding van Koeweit als aanzet tot een harde rechtse hoek toen hij de twin towers opvoerde, die door moslimextremisten op 11 september 2001 waren getorpedeerd."

"Osama bin Laden was afkomstig van Saudi-Arabië en een soennitische moslimhond .", kwam Rouhani tussen.

"Aan jullie onderling geruzie heb ik geen boodschap", antwoordde Trump : "Het is al te gemakkelijk de schuld af te schuiven op een andere sekte of een groepje radicalen.

Ik heb ook 200 miljoen verschillende Amerikanen onder mijn gezag en ik moet ook zorgen dat alles netjes verloopt."

"En dat doe je door ons land op een lijst te zetten zodat onze mensen niet meer welkom zijn in het meest beschaafde land ter wereld", klonk het nijdig.

Trump begon op geaffecteerde toon een paternoster van islamitische aanslagen af te rammelen waarop Rouhani het nodig vond om terug te keren in de geschiedenis naar de kruisvaarten en de inquisitie.

"En de pedofilie in jullie kerk, meneer Trump, wat moeten we daarvan denken?"

Trump voelde zich in het nauw gedreven en wist niet goed meer van welk hout pijlen maken. Zo ongemerkt mogelijk stuurde hij een whatsapp naar Steve Bannon, zijn kroonadviseur, met de vraag hoe hij zich hieruit moest werken.

"Make a deal anyhow, make a speech about anything, make you get away by any means", flitste het in een paar seconden vanuit een ander continent.

Trump begon over abortus en homoseksualiteit en het leek wel alsof hij zoals Christus de woelige zee plots kon bedwingen.

Rouhani schonk hem nog een tasje thee en klopte Trump vriendschappelijk op de schouder.

Een nieuwe vriendschap leek geboren.

Een uurtje later werd een internationale persconferentie georganiseerd nabij de populaire Tabiatbrug die gebouwd was door de Iraanse architecte Leila Araghian en in 2014 plechtig was geopend door de burgemeester van Teheran.

Van hieruit had men een prachtig zicht op de hoofdstad.

De 270 m lange voetgangersbrug had 3 verdiepingen met platformen met zitbanken, cafés en restaurants.

De constructie was uitgegroeid tot een ontmoetingsplaats voor Teheranen die hoopten dat dit symbool van creativiteit, openheid en verbinding zich ook zou kristalliseren binnen het verstarde politieke regime.

Trump nam als eerste het woord en out of the blue begon hij zijn Iraanse ambtgenoot te prijzen en te bedanken voor het feit dat ze het nucleair programma zouden stopzetten, dat ze vrede wilden met Israël en hun Arabische buren en dat ze werk zouden maken van mensenrechten en vrouwenemancipatie.

Rouhani werd wit van woede doch vertrok geen spier en nam over van Trump met een dankwoord aan het adres van de Amerikaanse president omdat die beloofd om alle economische sancties tegen Iran stop te zetten, het land te schrappen van de lijst van terroristische staten en dat hij als diepgelovig christen de hand had gereikt aan de islamitische gemeenschap die tenslotte gemeenschappelijke wortels had met het christen- en het jodendom.

Het internationale journalistenclubje hoorde de redevoeringen met verbijstering aan.
Trump en Rouhani schreven wereldgeschiedenis.

Over hetgeen ze het wel eens waren, hadden ze met geen woord gerept.

Lies are a president’s best friend...

Met dank aan :

-Greet Van Deuren, auteur Dominicus reisgids Iran

-Hossein onze gids 

-Ruth en Nel, mijn kinderen en co-fotografen