Het zwarte meisje en de witte oude man

Hij deed me denken aan Hugh Hefner, de flamboyante founding vader van Playboy die zich als uitgerimpelde grijsaard nog steeds liet fotograferen midden een nest babes. Hij strompelde ietwat gebogen met een stok vooruit met een stijfheid die zowel naar Parkinson, artrose als een oude beroerte kon verwijzen. Hij droeg een soort van Panama-hoed zonder rouwband, om zich te beschermen tegen de Senegalese zon of misschien om zijn verkreukeld gezicht wat te maskeren. Zijn grijze walrussnor en zijn volle wenkbrauwen hadden van hem een blueszanger kunnen maken ware het niet dat hij vermoedelijk veel te rijk was voor iemand die zijn leven aan de muziek gewijd had.

Hij deelde zijn tafel met een bloedmooie Senegalese van wie de zwarte slanke lijnen prikkelend welfden in haar wit strandkleedje. Vanonder haar rossig ontkrulde haardos, tuurden haar bruine ogen uitdagend de omgeving af om de begerige blikken op te vangen van de andere mannen in het restaurant.

Het meisje had zijn kleindochter kunnen zijn. Genetisch zou dit impliceren dat hij gehuwd geweest was met een zwarte en dat één van hun mulatte kinderen opnieuw een zwarte partner had gehad om een chromosoom te produceren dat voldoende pigment induceerde om haar huidskleur verklaren. Vermoedelijk was dit niet het geval geweest en had de constellatie aan tafeltje vier, meer met geld en seks te maken, dan met genetische capriolen.

Het Lamentin Beach Hotel stond bekend als een luxeparadijs voor West-Europeanen die hun herfst of winter enkele dagen wilden inruilen voor de Senegalese zon.

Het was opgericht door een Fransman die samen met zijn vader de hele wereld had rondgereisd.

Een tiental jaar geleden had hij besloten aan de “Petite Côte” een hotel te bouwen in Europese stijl.

In 2011 was het volledig afgebrand en de gloednieuwe résidence had kunnen doorgaan voor een Hiltonversie ware het niet dat de strooien daken van de hutjes en de palmbomen op het terras het besef levendig hielden dat men in Afrika was.

Wanneer je tussen het hoofdgebouw en het zwembad door wandelde, moest je eerst een geïmproviseerd souvenirmarktje passeren voor je uitkwam bij het grote podium waarrond de aperitiefsuites en dinnertafels waren opgesteld.

Hier vonden elke avond optredens plaats, gaande van een Afrikaanse discobar tot traditioneel djembe-gedruis en dans en op zaterdagavond een modeshow.. Wat verder liep de weg uit in de richting van een zandstrand met daarnaast een kleine jachthaven.

De meeste zonnekloppers hielden het bij het zwembad en het waren vooral de amateurs van zeescooter een catamaran die het op de beach voor het zeggen hadden.

De naam van het hotel, Lamantin, verwees naar een soort Afrikaanse zeemeermin; het was gelegen 60 km ten zuiden van Dakar, in Saly, het Knokke van Senegal.

Reisgidsen deden wat denigrerend over dit luxe-ressort alsof de inplanting van dergelijke hotels aan Miami Beach of aan de Golf Van Akaba meer sociaal-ecologisch verantwoord was dan hier in het arme Senegal.

De gazelle (Senegalese uitdrukking voor vrouw) was afkomstig van een dorpje tussen de kuststad Joal en N'Dangane aan de rand van de Siné Saloum Delta.

Het waren sterk agrarisch georiënteerde gemeenschappen waar men in de schaarse regenmaanden aardnoten, rijst en couscous teelde.

Sommigen hadden een beperkte veestapel met koeien, geiten en kippen en hier daar wat varkens wat je in de rest van Senegal nauwelijks zou aantreffen vermits het land overwegend moslim was.

Zij behoorde echter tot de Sérèr waar de meerderheid christen was doch hun geloof was sterk vermengd met het zogenaamde animisme met een groot belang aan fetisjen, grigri's, rituelen en toverij.

Vervoer van goederen gebeurde met een ezelskar en planten en oogsten was quasi 100% manueel. 

Er was een schrijnend gebrek aan goed onderwijs en gezondheidszorg omwille van de geïsoleerde ligging en de slechte bereikbaarheid.

Ze woonde met haar familie niet ver van de kust en haar vader en haar broers waren vissers.

Ze voeren elke dag op zee met hun pirogue om in de plaatselijke vismijn hun vangst aan groothandelaars te slijten.

Doordat de Chinezen visconcessies hadden bekomen van de overheid in ruil voor de bouw van voetbalstadia, werden de lokale vissers beconcurreerd met meer moderne methoden en bovendien was er geen controle op de quota en de afbakening van de viswateren.

Zo was de familie van het meisje vijf jaar geleden naar de hoofdstad Dakar verhuisd om hun geluk te zoeken in deze sterk groeiende metropool.

Onze bejaarde casanova had in zijn jonge jaren in Noord-Frankrijk een bedrijfje voor de productie van pindaolie opgericht waarvoor hij heel veel in Senegal had verbleven vermits ze de belangrijkste producent waren van aardnoten.

Het bedrijfje was overgekocht door een groot voedingsconcern waar hij nog verschillende jaren een managementpositie had bekleed doch het grootste deel van zijn vermogen had hij te danken aan de verkoop van zijn bedrijf.

Overdag had de Fransman fotootjes zitten nemen van welbepaalde lichaamsdelen van zijn model die naast hem aan het zwembad lag te zonnen.

's Avonds genoten ze van het weelderig dinner-buffet, een Club Med niveau vijf.

Het was niet zo duidelijk wie hier wie aan het uitkleden was…

"Hoe ben je vanuit Dakar hier terechtgekomen?", vroeg hij aan de gazelle.

"Ik woonde er in een "compound" (meerder kleine gebouwen rond een middenplaats) samen met mijn broer, mijn zussen, mijn ouders en de familie van twee broers van mijn vader alsook nog mijn grootmoeder die in de 70 was”, antwoordde ze : “Als katholiek meisje was het niet evident om in Dakar een katholieke man te vinden.

Er werd onderhandeld om me te koppelen aan een bemiddelde moslim-man op basis van een zogenaamd "open huwelijkscontract" wat eigenlijk wou zeggen dat het hem toegelaten was om meerdere vrouwen te hebben.

Toen ik hoorde dat men in Saly hostessen zocht, heb ik mijn familie adieu gezegd en ben ik in dit paradijsje beland."

"En? Is it paradise?", viste hij.

Haar blik was duidelijk ontkennend maar ze zweeg een ogenblik vooraleer te antwoorden.

"Met mijn familie is quasi alle contact verbroken. Enkel met mijn zus kan ik nog af en toe een sms-je uitwisselen.

Ik heb samen met een paar vrouwen een groep opgericht die opkomt voor vrouwenrechten.

We komen wekelijks samen om onze ervaringen uit te wisselen en we hebben ook een blog opgezet om onze ideeën te verspreiden.”

"Wordt dat hier zomaar getolereerd? ", vroeg de man : "Is er hier niet zoiets als een veiligheidspolitie?"

"Senegal is één van de weinige Afrikaanse landen waar geen censuur is", antwoordde ze : "maar als de beweging wat impact zou krijgen, zullen ze je wel eens een bezoekje brengen. Journalisten mogen schrijven wat ze willen maar af en toe worden ze een dagje opgepakt om duidelijk te maken dat er grenzen zijn aan de vrije meningsuiting."

"Kan ik jullie initiatief financieel steunen?", vroeg de man.

"Nee!", klonk het resoluut, "Mannen begrijpen zoiets niet.”

"Ik ben nochtans aan dit land verknocht", zei de man : "Een paar jaar geleden heb ik in een dorpje in de Casamance en initiatief opgestart voor de productie van honing.

In mijn vrije tijd was ik een gepassioneerd imker en ik had materialen meegebracht uit Frankrijk en een paar Senegalezen geleerd hoe je een bijenkolonie moet opzetten en onderhouden.

Die hebben de plaatselijke prijs gekregen voor innovatief ondernemen en er stonden direct  tientallen "locals" in de rij om mee op de kar te springen."

"Maar is dit geen druppel op een hete plaat?", vroeg het meisje :"Iedereen eet nu een klein beetje honing bij zijn rijst en met veel moeite kunnen ze een potje op de plaatselijke markt verkopen maar een economisch wereldwonder zal het voor de streek niet worden, vrees ik."

"Net zomin als jouw vrouwenbeweging de positie van de Afrikaanse vrouw zal op zijn kop zetten", antwoordde de man. "Trouwens de Europese vrouw, is dat jullie ideaal? Is dat het ultiem te bereiken doel?"

"Ik weet niet wat het doel is", antwoordde de vrouw :"Ik weet alleen dat we op zoek zijn naar een positie, een identiteit als Afrikaanse vrouw die niet samenvalt met de katholieke huismus, de gesluierde moslima of de Europese carrièremadame."

"Intussen zit je hier wel met mij aan tafel", antwoordde de man niet zonder een zekere ironie.

Opnieuw bleef het meisje stil.

Intussen was het Afrikaanse dansen gestopt en vervangen door een modeshow met een trits van “Naomi Campbell-achtige” modellen die strandkledij showden.

De man en het meisje dronken hun glas leeg en verlieten het restaurant.

Het blijft de vraag wat ze die avond nog deelden en wat ze niet deelden.

                           &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

De baobab of de apenbroodboom is de nationale trots van Senegal.

Hoewel ze tot meer dan 1000 jaar oud kunnen worden, hebben ze relatief ondiepe wortels maar een sponsachtige stam en takken waarin ze tot 100.000 liter water kunnen vasthouden.

Ergens verloren in het moerasgebied van Saloum staat de oudste baobab van het land.

Hij heeft een omtrek van 25 m en werd vroeger bewoond in de holte van zijn stam door kluizenaars.

In plaats van water heeft hij al die jaren herinneringen opgeslagen uit de geschiedenis van de mensen die rond hem woonden.

Met pijn in het hart heeft hij gezien hoe op het einde van de 16e eeuw hele families door zwarte collaborateurs werden weggevoerd en opgesloten in de slavenhuizen van Ile de Gorée.

Hij hoorde vertellen hoe families uiteengerukt werden, zieken in het water gegooid, weerspannigen opgesloten in een laag donker hok en hoe meer dan 10 miljoen zwarte slaven vanuit Afrika werden verscheept naar de Nieuwe Wereld. 

Ze werden er geruild tegen tabak, koffie en andere producten die in Amerika gemaakt werden en die verscheept werden voornamelijk naar Engeland, Frankrijk, Spanje en Portugal.

Het was vooral onder impuls van de Engelsen geweest dat de slavernij in de 19e eeuw werd afgeschaft.

Ze werd gevolgd door een meer dan 100 jaar durende kolonisatie waarbij vooral de grondstoffen uit de Afrikaanse bodem waren gegeerd voor de industriële productie die in Europa was opgezet.

De baobab had in de jaren ‘50 de onafhankelijkheidsstrijd meegemaakt en de bloedige of minder bloedige geboorte van de huidige Afrikaanse landen.

Het had hem deugd gedaan dat de transitie naar een eigen republiek in Senegal geweldloos was verlopen en dat zijn land een reputatie had opgebouwd van democratische besluitvorming, grote tolerantie tegenover rassen en religies en een relatief stabiele leefsituatie zonder al te veel extremisme en geweld.

Een megastandbeeld aan de rand van Dakar moest de overtuiging van het Senegalese volk symboliseren voor een betere toekomst.

In de laatste 10 jaar had hij toeristen zien komen in zijn gebied die kinderen kleurpotloden gaven, die de bizarre levenswijze van zijn mensen 175 keer digitaliseerden, die nieuwsgierig monsterden hoe ze rijst maakten, die projecten opstarten voor een meer efficiënte landbouw of die zonnepanelen hadden geschonken voor straatverlichting.

Niet zonder enige irritatie had hij moeten toelaten dat Senegalese "kunstenaars" hun koopwaar etaleerden tussen zijn tenen.

Hij zag hoe Westerse toeristen zich een weg moesten banen tussen hun koopwaar terwijl ze de Senegalese opdringerigheid als ambetante vliegen probeerden op afstand houden.

Het grootste gedeelte van de wereldbevolking zou nooit iets hebben vernomen over de apenbroodboom, had Antoine de Saint Exupéry hem niet als een steracteur opgenomen in zijn boek over de Kleine Prins.

Was het verhaal van de liefde tussen de prins en de roos niet mee ontsproten uit de legendarische reizen van de Franse piloot in Afrika?

“Wanneer wordt er nog eens een Saint Exupéry geboren?," dacht de oude boom bij zichzelf : "Eentje die Afrika begrijpt, éentje die Senegal kan voelen, éentje die een duurzaam huwelijk tussen het oude Europa het jonge Afrika kan inzegenen.

En éentje die niet op 44-jarige leeftijd sterft in een vliegtuigcrash."