Leven als God in Kroatië

Ze waren op reis en ze waren verdwaald. Ze wisten geen kant meer uit!

Op het kaartje stonden een geel, een rood en een blauw parcours telkens verdeeld in een twintigtal knooppunten zoals we die kennen vanop de Vlaamse fietsroutes.

De man van de fietswinkel had wel gezegd dat de aanduidingen niet in kleur waren maar in de cijfers 201 202 en 203 en dat ze zelf maar moesten uitzoeken welk cijfer bij welke kleur hoorde.

Verhofstadt, De Wever, Peeters en Di Rupo stonden wat verdwaasd rond te kijken in de buitenwijken van Rovinj maar hun blik geraakte niet verder dan verkeerstekens, reclameborden en wegwijzers naar hotels en restaurant in alle kleuren.

"Ik mis een oranje traject", probeerde Kris Peeters de moed erin te houden.

"Ik mis de toepassing van de EU-richtlijn," repliceerde Guy Verhofstadt, "die zegt dat alle fietspaden in de Europese Gemeenschap goed moeten aangeduid zijn, liefst voorzien van een nationaal en Europees vlagje. Kroatië heeft nog veel werk te doen.”

Hij refereerde naar het feit dat Hrvatska (want zo noemen ze zich) op 1 juli 2013 was toegetreden tot de Unie en in die zin nog wat groen achter de oren was.

Over groen hadden trouwens onze Belgische politici niet te klagen omringd door naaldbossen afgewisseld met wijngaarden, olijfboomparken, weiden en akkers neergepoot vanaf de oevers en op de honderden eilandjes van de Adriatische zee.

Van groen hadden ze ook geen klagen gehad bij de realisatie van de laatste staatshervorming maar Bart De Wever had zijn veto gesteld dat iemand van de milieujongens zou zijn meegegaan op deze bijzondere missie.

Verhofstadt, Peeters, Di Rupo en De Wever waren de weg kwijtgeraakt niet alleen hier in Rovinj, de parel van Istrië maar vooral in België, het land van Ijzer, Maas en Schelde.

De publieke debatten tussen De Wever en Magnette, de harde taal van Di Rupo over de NVA, de uitdrukkelijke intentie van De Wever om eerst een Vlaamse regering te vormen en niet met de PS in zee te gaan en ten slotte het bitsige debat tussen de Antwerpenaren "minister president” en de “burgemeester van 't Stad" hadden de sfeer voor de verkiezingen grondig verziekt.

Naar aanleiding van het overlijden van Dehaene moest iedereen met weemoed terugdenken aan de grote momenten van de Belgische politiek toen de loodgieter alles nog kon regelen met recepten als : "We zullen de problemen wel oplossen als ze zich aandienen."

Het leek in deze dagen voor de verkiezingen van 25 mei dat er niks meer te fiksen viel, dat de politieke geesten lichtjaren van elkaar weggedreven waren en dat België op het punt stond opnieuw een gooi te doen naar het wereldrecord "regeringsonderhandelingen".

Verhofstadt was intussen verwikkeld in zijn electoraal gevecht om een gooi te doen naar het voorzitterschap van de Europese commissie en hij geloofde misschien dat het Belgisch probleem zich wel zou oplossen binnen een sterke ééngemaakte Europese staat.

Aan het hof werd koning Filip bezworen om iets te ondernemen en na langdurig overleg met zijn raadgevers en na instemming van de koningin nam hij een moedig besluit : hij stelde geheel vrijwillig een deel van zijn dotatie ter beschikking van de Belgische politieke kopmannen om nog vlak voor de verkiezingen een trip te ondernemen naar Kroatië om te gaan kijken hoe verschillende etnische groepen vreedzaam naast elkaar konden leven.

De Wever dacht echter aan het uiteenvallen van Joegoslavië terwijl Peeters en Verhofstadt er meteen een fietsvakantie van wilden maken om de conditie op peil te houden.

Elio Di Rupo moest hierbij even slikken maar kon zich akkoord verklaren indien er voldoende zou geïnvesteerd worden in werkgelegenheid voor laaggeschoolden zoals dat het geval is in een luxehotel.

Samen op de fiets, samen in de sauna, samen op de boot en samen aan tafel : het zou de gemoederen bedaren, meer begrip creëren voor elkaars standpunt en België redden van desintegratie.

Maar intussen stonden ze toch maar wat hulpeloos te staren naar de routekaart die de fietsverhuurder hen had meegegeven. Di Rupo was al blij dat hij even kon rusten en het waren vooral de Antwerpenaren die discussieerden over de Oosterweelverbinding naar het volgende knooppunt.

Even later versmalde de weg tot een hazenpadje om te eindigen bij een bungalowachtige optrekje waar een bejaarde vrouw wat groenten deelde en kippen fokte.

In tegenstelling tot wat onze politici verwachten, sprak ze geen Engels noch Italiaans maar kon zich enkel uitdrukken in gebroken Duits wat trouwens voor de meeste Istriërs het geval bleek te zijn. Met hun Pfaffse Duits kregen de Vlamingen het opgelost en het was Verhofstadt die even later de Europese richtlijn 201 ontdekte tegen een boom.

Het gezelschap golfde zich klaterend en snaterend tussen de wijngaarden en olijfboomvelden bekend om hun tongstrelende olie. 

Ze begrepen dat het goddelijk smeersel hun knoestige overtuigingen over elkaar kon articuleren en een glas Istrische wijn opgediend bij een bord truffelcannelioni zou de Toscanië-addicten en zeker Di Rupo in vervoering brengen.

Ze zouden hier een paar dagen leven als God In Kroatië.

Een paar uur later klommen ze (te voet) tot boven op de klokkentoren van de Euphrasiusbasiliek met zicht op de haven en het stadje Porec.

Dit was oorspronkelijk gesticht als een Romeinse stad, later door de Goten geplunderd en in de zesde eeuw door de Byzantijnen veroverd die er in 800 een bisschopszetel vestigden. In 1267 was Porec ook de eerste Istrische stad die koos voor Venetiaans bewind met actueel nog duidelijke sporen in de stadsinfrastructuur. 

De mozaïeken in de apsis van de basiliek stamden uit de zesde eeuw en riepen reminiscenties op aan Byzantium en Ravenna.

Religie was voor onze toppolitici al lang geen ideologische splijtzwam meer en kerken en kunstwerken als deze, maakten deel uit van het cultureel erfgoed dat verwijst naar de wortels van onze beschaving.

De lunch in de “Conoba Ulixes” in de Decumanus (hoofdstraat) van Porec, overtrof hun stoutste verwachtingen.

In een binnenterras onder een grote olijfboom versierd met rode rozen, werden ze door de lokale kok verwend met een Mediteraanse visschotel en lekkere witte Malvasiawijn.

De klimmersbenen waren met de wijn en de honing-grappa verzopen en tegen de flanken van de Istrische heuvels leek het van dan af meer op het uiteengeslagen wielerveld in de laatste kilometer naar de top van de Ventoux dan op een peleton dat gesloten tempo maakt aan de voet van de klim.

Ze hadden een massage verdiend en in het gouden welnesscentrum van hun hotel waren één mannelijke en drie vrouwelijke masseuses ter beschikking van ons Belgisch politiek kwartet. Ze hadden al moeilijker politieke akkoorden moeten onderhandelen…

's Avonds vulden ze het vocht en de calorieën aan die ze overdag met hun mountainbike hadden verspeeld.

Puntulina was het beste restaurant van Rovinj met een terras bovenop de avondlijke dampen van de Adriatische zee.

De volgende dag besloten ze om eerst met de fiets op de auto naar Pula te rijden waar ze een bezoek brachten aan het amfitheater, ooit gebouwd door Claudius en in 79 na Christus en door Vespasianus vergroot voor gladiatorengevechten.

Het bood toen plaats aan 23.000 toeschouwers en het bleef intact tot de 15e eeuw toen steenblokken ervan werden gebruikt voor de bouw van het kasteel. Het werd gerestaureerd door de Franse gouverneur van de Illyrische provincies en recent werd het aangepast voor concerten operavoorstellingen en een jaarlijks filmfestival.

Bart De Wever vertelde dat rond 1200 voor Christus de Illyriërs zich hadden gevestigd op de Pannonische laagvlakte en op de grotere eilanden langs Adriatische kust.

Het waren volkeren van Indo-Europese oorsprong en vanaf de derde eeuw voor Christus werd hun grondgebied progressief ingenomen door de Romeinen maar het was pas in zes na Christus, dat het Illyrische leger zich moest gewonnen geven tegen de superieure militaire organisatie van de Romeinen.

Deze stichtten eerst de Istrische steden Porec, Rovinj en Pula en nadien ook Nin, Zadar en Salona (bij Split).

Vanaf het einde van de vierde eeuw werd de Balkan aangevallen door barbaren (Hunnen, Vandalen, Visigoten en Longobarden) die in 476 het Romeinse Rijk ten val brachten. 
Aan het begin van de zesde eeuw vielen de Avaren het gebied binnen, gevolgd door andere Slavische stammen.

Ze veroverden alle Romeinse steden en verwoestten Salona in 614.

Byzantium probeerde de Slaven terug te dringen en slaagde erin de Dalmatische eilanden en steden weer te veroveren doch het binnenland bleef Slavisch.

Aan het begin van de zevende eeuw vestigden zich de Kroaten, een Slavisch volk, mogelijks afkomstig uit wat nu Iran is, in Opper Pannonië en Dalmatië waar ze zich vermengden met de inheemse Romeinse bevolking en vluchtelingen uit het binnenland.

Eind achtste eeuw veroverden de Franken onder Karel de Grote het huidige Noord-Kroatië, Bohemen, Istrië, Slovenië en een deel van Dalmatië.

De patriarch van Aquileia  stuurde in de negende eeuw monniken en priesters uit Byzantium naar het gebied om het evangelie te verspreiden en de Kroaten tot het christendom te bekeren.

Onder hen bevonden zich Cyrillus en Methodius die het glagolitische schrift ontwierpen om het woord Gods in een voor de Slaven begrijpelijke taal te kunnen verspreiden.

In de eeuwen daaropvolgend kwam de Hongaren zich moeien, en eerst deTataren en later ook de Turken bedreigden het Kroatisch grondgebied waar intussen een koninkrijk was gevestigd.

In tegenstelling tot het binnenland sloten de kustplaatsen van Istrië en ook Dalmatië verdragen met het Venetiaanse bewind dat met behulp van de kruisvaarders ook bondgenootschappen oplegde als ze niet spontaan werden aangegaan.

Daarnaast kocht het Dalmatië af van de koning van Napels voor 100.000 gouden dukaten.

Enkel Dubrovnik slaagde erin zich als een onafhankelijke republiek handhaven.

De Kroatische en Hongaarse edelen vertrouwden in 1527 hun koninkrijk toe aan aartshertog Ferdinand van Habsburg die 50 jaar later van de Vojna Krajina een bufferzone maakte tegen de oprukkende Turken. (met daarachter Bosnië dat Turks bleef).

Na de Napoleontische oorlogen viel Kroatië onder Oostenrijk maar er was ook de druk van Hongarije en Venetië die hun invloed wilden vestigen.

Het nationalistisch streven van de Kroaten geraakte niet verder dan het verwerven in 1868 van de status van een "natie met territorium" binnen het Oostenrijks-Hongaarse Rijk.

In het laatste decennium van de 19e eeuw ontwikkelde zich een politieke strijd in Dalmatië en Istrië tussen enerzijds een beweging gesteund door de bourgeoisie en de vroegere Venetiaanse steden die autonomie verlangden en anderzijds groepen die een unie met Servië nastreefden.

Oostenrijk als altijd profiterend van deze interne strijd, stond geen enkele vorm van autonomie toe.

Na de Eerste Wereldoorlog riep Kroatië in 1918 de onafhankelijkheid uit maar trad na een paar maanden later alsnog vrijwillig toe tot een staat die was gevormd door Slovenen en Serviërs. Het verdrag van Rapallo van 1920 wees Istrië, Zadar en de eilanden Cres, Losinj, Lastovo en Pallagruza toe aan Italië gevolgd door Rijeka in 1924.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog steunde Joegoslavië aanvankelijk de asmogendheden maar nadat de koning tijdens de militaire opstand was afgezet, vielen de Duitsers het land binnen.

In heel Joegoslavië groeide het verzet onder leiding van de communistische partij en haar leider, maarschalk Tito. Aan het eind van de oorlog werd de staat Joegoslavië herenigd en uitgebreid met grondgebied dat na de Eerste Wereldoorlog aan Italië was toegewezen.

In 1948 zette de breuk tussen de Joegoslavische communistische partij en de Sovjetunie, Tito aan tot een politiek van bemiddeling en neutraliteit tussen de twee grote machtsblokken van de Koude Oorlog.

Met moeite wist hij de diverse etnische groepen bij elkaar te houden maar na zijn dood in 1980 werd de situatie steeds meer gespannen.

Vooral de Kroaten en Slovenen zette zich af tegen de Servische dominantie en zochten steun voor hun oppositie tegen het bewind via godsdienst en nationalisme.

Door de val van de Berlijnse muur in november 89 en de ontbinding van de Sovjetunie eind 91, meenden de regeringen van Slovenië, Kroatië en Macedonië dat de tijd rijp was om de federale banden door te snijden en onafhankelijk te worden. Een referendum in mei 1991 maakte duidelijk dat er een grote meerderheid dit steunde.

Het Joegoslavische volksleger uit Belgrado riep echter op tot verzet en er brak oorlog uit.

 In Slovenië duurde die maar 10 dagen maar in Kroatië hield de strijd aan.

Een derde van Kroatië viel in handen van de Servische soldaten en Dubrovnik werd zeven maanden belegerd. Vijf jaar later werd het door Serviërs bezette gebieden bevrijd door het Kroatische leger.

De verkiezingen in Kroatië van december 2000 resulteerden in een coalitie van democratische partijen en in juli 2013 trad Kroatië toe tot de Europese Unie.

Peeters, Verhofstadt en Di Rupo waren verstomd door de encyclopedische kennis van historicus Bart De Wever over de geschiedenis van Kroatië.

Waarlijk, dit was de slimste mens ter wereld.

In Brestova namen ze de ferry om de eilandjes Cres en Losinj te verkennen. 

Onderweg ontspon zich een geanimeerde discussie over de relevantie van de Kroatische geschiedenis voor België.

Kris Peeters gaf aan dat het Kroatische volk, verenigd door zijn taal, door de eeuwen heen er in geslaagd was om zijn identiteit te ontwikkelen binnen verschillende staatsstructuren en monarchieën waarbij de diverse culturele invloeden hun eigenheid hadden verrijkt.

Di Rupo verwees vooral naar de overblijfselen van het antieke Rome en de Venetiaanse kunstinvloeden die ze in heel Istrië geëtaleerd hadden gezien.

Hij wees op de belangrijke historische en culturele verschillen tussen enerzijds het noorden (Midden Kroatië, Slavonië en de Baranja) en anderzijds het zuiden (Istrië, Kvarner en Dalmatië) waarbij de Kroaten erin geslaagd waren zich toch als één land en volk te positioneren.

Volgens De Wever was het recent uiteenvallen van Joegoslavië een onvermijdbare historische evolutie geweest en moesten we lessen trekken uit de Balkanoorlog.

Via de overgang van het confederalisme, kon een burgeroorlog worden vermeden wat de beste garanties bood voor volkeren om vreedzaam naast elkaar hun ding te kunnen doen.

Verhofstadt zag Kroatië historisch zowel geografisch als cultureel als een belangrijke schakel tussen het Oost- en het West-Romeinse Rijk, de Keltische en de Slavische volkeren, en tussen Oost en West Europa.

Het was via de toetreding tot de Europese Unie eerst van Slovenië in 2004 en in 2013 van Kroatië dat de brug was gelegd naar de andere Balkanvolkeren als aanloop naar een ééngemaakt Europa.

De Istrische eilanden werden wat bevangen door zo'n hoogdravend polito- filosofisch geredeneer en ze trokken hun wolken samen waarop het lichtjes begon te regenen zodat onze Belgische coureurs weer afgekoeld raakten.

Afgepeigerd en doornat kwamen ze in hotel Monte Mulini toe en ze zwommen een paar lengtes in het zwembad van het naburig hotel om de uitwendige mens te reinigen.

Ze verzaakten aan de massage-olie want Di Rupo had beloofd iets te vertellen over de magische olijfolie uit deze streek die de inwendige mens in vervoering bracht.

Een deel van de olijfbomen hier in Istrië waren "native" doch een ander deel was destijds vanuit Toscanië geïmporteerd net als heel wat wijnstokken trouwens.

"Migratie vanuit Italië is altijd een meerwaarde", glimlachte Elio.

Olijfolie wordt gewoonlijk zowel vanuit groene als zwarte olijven  geperst en het is vooral de "cold pression" die de meeste aroma's weet te bewaren in tegenstelling tot de "warm pression" die meer volume genereert maar minder kwaliteit.

Hij liet zijn drie collega's eerst “tasten” met een lepeltje en zonder brood.

Net als bij wijn beoordeel je de kleur, de geur, moet je eerst proeven op het voorste van de tong, dan het midden en dan de afdronk appreciëren achteraan het gehemelte.

Vooral het laatste gaf een onverwacht prikkelend gevoel in de keel.

Ze proefden Leccino, Ciavallo en Bjelica dat de sterkste smaak genereerde en vooral kon gebruikt worden bij vlees.

Istrië was bovendien ook de streek van de truffels die in verse vorm haast nergens te krijgen waren enerzijds omdat de witte truffel enkel in de herfst te vinden is en de zwarte truffel in de lente en anderzijds omdat ze meestal direct op olie of rijst worden gezet om te bewaren.

De prijs voor een zwarte truffel lag lag rond de 300 € per kilogram, voor een witte tussen de 700 en 1000 €.

Ook voor een verloning van pakweg 290.000 € per jaar is dit een behoorlijke aderlating.

's Avonds zakten ze weer af naar Rovonj en lieten zich ditmaal een beetje gaan in restaurant Giannino bij de broer van het etablissement waar ze dag voordien waren geweest.

Het was een verkeerde beslissing geweest om de dag voordien de massage te skippen want hun benen voelden moe en zwaar en ze besloten die dag om een zeiljacht te huren.

Aangekomen bij de boot wou De Wever direct de Vlaamse Leeuw aan de mast waarop Di Rupo minstens de Waalse Haan en de Belgische Driekleur er naast wou.
Verhofstadt trachtte te bemiddelen door het Europese blauw met de gouden sterretjes naar voor te schuiven doch slaagde er niet in de kemphaan en de klauwende leeuw te verzoenen.

Ze hielden het dan maar bij de Kroatische vlag met de vijf schildjes en het rood-witte dambord.

Premier Di Rupo eiste de rol van stuurman, Peeters en Verhofstadt kregen respectievelijk het bewind over de fok en het grootzeil en De Wever werd aangesteld als algemene klusjesman.

Dit lokte bij de Antwerpse Calimero een scherpe reactie uit: "Het is altijd hetzelfde : ik ben de grootste partij van het land en telkens opnieuw spannen jullie samen om mij uit te sluiten van het grote werk."

De anderen trachtten hun voorstel te verkopen door aan te geven dat "de stuurman en de bedieners van de beide zeilen goed op elkaar moesten ingespeeld zijn en dat Bart De Wever daar misschien een beetje moeite mee had".

Maar nu dreigde De Wever zelfs uit de boot te stappen ook al zou hij dan pardoes in het ijskoude water zijn beland.

Uiteindelijk wilden ze hun leuk boottripje niet verstoren en ze spraken af de vier taakjes in beurtrol af te werken.

Na een paar uur zeilen was de Istrische kust uit het zicht verdwenen en plots stelden ze vast dat er geen wind meer was.

Di Rupo trachtte als chemicus tevergeefs uit te vissen hoe de motor moest opgestart worden en tot overmaat van ramp constateerden onze toppolitici dat ze in een gsm-vrije zone vaarden.

Ze werden bevangen door enige paniek want binnen enkele dagen op 25 mei, moesten ze op het thuisfront paraat zijn voor de Vlaamse, de Belgische en Europese verkiezingen.

Roepen of zwaaien haalde niets uit want er was mijlenver geen schip te bekennen en er was in de buurt wel een eilandje om naartoe te zwemmen maar expeditie Robinson was niet direct aan hen besteed.

Ver buiten het zicht van de camera's begonnen ze dan maar urenlang te discussiëren over de toekomst van de Belgische staat, de plaats van Vlaanderen en Wallonië, de Europese context en al de grote problemen zoals de betaalbaarheid van de pensioenen, mobiliteit, migratie, justitie en uiteraard de economische situatie van ons land en van Europa.

De wind bleef stil en noodgedwongen kropen ze in de bedbakken in het ruim en klotsend en botsend vielen hun oogleden dicht.

’s Anderendaags werden ze wakker van een fel geschommel door de zeewind die zich helemaal had herpakt.

Het kompas wees uit dat ze kilometers afgedreven waren in de richting van de laars van Italië.

Onze vier toppolitici hesen opnieuw de zeilen en Kris Peeters rekende uit dat het hen minstens drie volle dagen zou kosten om de Middellandse Zee te bereiken en zeker nog 3-4 weken voor ze langs de straat van Gibraltar en de Atlantische Oceaan het Belgisch Noordzee strand zouden kunnen ontwaren.

Willens nillens zaten ze nu samen in de boot en ze konden deze tijd maar beter gebruiken om iets nuttigs te doen. Eigenlijk hadden ze ongeveer alles en iedereen in huis om een nieuw regeerakkoord voor te bereiden doch hoe zouden ze dit klaarspelen zonder hun adviseurs, zonder publieke debatten, zonder de schijnwerpers van de pers en vooral zonder de stem van de kiezers af te wachten?

"Maar misschien is het dit precies wat de kiezer verwacht", zei Verhofstadt een nieuw burgermanifest indachtig :"Misschien verwacht men thuis wel dat we in alle rust en sereniteit samen de toekomst van Vlaanderen en Wallonië gestalte geven, dat we België kunnen situeren in een vernieuwde Europese Unie die tegelijkertijd de identiteit van volkeren en landen erkent maar ook opneemt in een snel evoluerende mondiale realiteit."

"En dan zijn we net op tijd terug om het Belgisch record van de kortste regeringsonderhandelingen te breken" had Chris Peeters intussen al becijferd.

"Een slagvaardige Belgische regering net voordat we in Brazilië de wereldbeker pakken", juichte Di Rupo al.

Ze keken naar achter in de boot waar de wind speelde met de Kroatische vlag.

"Die hebben we al gepakt", lachten onze vier rode duivels in koor.